12

7

Protokollnotiz des kurmainzischen Reichsdirektoriums zur französischen Satisfaktion mit zwei Inserten

15

[Münster 1648 September 29]

16

Ausfertigung: HHStA Wien , AUR 1648 VIII 22

32

Der Text dieser Ausfertigung weist Unstimmigkeiten auf. Um sie zu klären, wurden für den

33

ersten Teil eine Kopie aus den frz. Akten ( AE Paris , CP All 109 fol. 439–439’) und für das

34

Schreiben der Reichsstände an Kg. Ludwig XIV. die in demselben Bestand überlieferte Ausfer-

35

tigung ( AE Paris , CP All 109 fol. 446–447) herangezogen.

.

17

Papierheft, fol. – verschiedene ältere Aufschriften auf der letzten Blattseite – 6 Blatt Papier; mit der

18

Siegelschnur zusammengeheftet; ohne Foliierung – Text auf 6 Blatt mit Tinte durchgehend in gleicher

19

Schrift geschrieben – 1 Unterschrift – auf das Papier aufgedrücktes Siegel des kurmainzischen Reichsdi-

20

rektoriums mit Papierdecke – aus schwarzer und gelber Seide gedrehte Siegelschnur, die vom Siegel

21

zum Falz geführt und zur Heftung verwendet ist.

22

Notum sit, cum in gravissimo tractatuum pacis Sacri Romani Imperii negocio

23

circa satisfactionem regiae Christianissimae maiestati factam exinde difficul-

24

tas oriretur, quod suae maiestatis legatus plenipotentiarius, dominus Abel

25

Servien comes de la Roche etc., praetenderet eam latius tam ratione trium,

26

Metensis scilicet, Tullensis et Virodunensis, episcopatuum quam ipsius etiam

27

Alsatiae patere, quam Caesareae maiestatis plenipotentiarii non solum ab ip-

28

sis

29

28 renunciatam] Übernommen aus der Kopie: AE Paris , CP All 109 fol. 439–439’, hier 439;

30

in der Druckvorlage renunciatum

renunciatam et

31

28 cessam] Übernommen aus der gen. Kopie; in der Druckvorlage cessum

cessam, sed Imperii statuum legati etiam fieri debuisse aut

[p. 66] [scan. 212]

1

potuisse assererent, non minus unanimiter existimarent, quod aliud nihil cedi

2

unquam mens fuerit, quam quae in propriis dictorum episcopatuum territo-

3

riis continerentur, tum in Alsatia serenissima domus Austriaca ante hos pos-

4

sedit motus, praecipue cum et Caesarea maiestas non nisi iuxta praetactam

5

statuum mentem et modo allegatos fines cessionem et respective renunciatio-

6

nem fieri voluerit, praedictus dominus comes de Servien vero, hoc non at-

7

tento , opinioni suae inhaereret.

8

Hinc statuum legati pro maiori Imperii, imprimis vero interessatorum princi-

9

pum ac statuum securitate et libertatis, imo et immedietatis conservatione un-

10

animiter concluserunt mentem suam desuper explicatius scripto comprehen-

11

dere ac imprimis quidem sacrae Caesareae maiestatis plenipotentiariis proin-

12

deque regiae maiestatis coronaeque Sueciae plenipotentiario ac legato, do-

13

mino Joanni Adler Salvio, qui tum temporis solus in loco tractatuum Osna-

14

brugis praesens erat, per electorum, principum et statuum extraordinarios de-

15

putatos eo fine et quidem singulis in duplo tradere et unum eius exemplar ad

16

acta legationis tum Caesareae, tum Sueciae reponere, alterum autem suae ex-

17

cellentiae domino Servien bene memoratus dominus legatus Salvius nomine

18

statuum Imperii insinuare dignaretur, quod cum in se quidem suscepisset, do-

19

minus Servien vero accipere renuisset, statuum legati non acquiescendum, sed

20

ad maiorem certioremque ac plane irrefragabilem securitatem non minus to-

21

tius Imperii quam eius ordinum immediatorum, quorum quavis ratione inter-

22

esse poterat, necessarium iudicarunt omnibus et singulis manifestum reddere

23

iis tam enormem alienationem et cessionem nullo unquam tempore in ani-

24

mum venisse, multo minus suis constatibus in sua Germana immedietatis se-

25

curitate et libertate hinc praeiudicare voluisse, sed dictam declarationem ab

26

extraordinariis Imperii deputatis subscriptam et sigillis suis firmatam ad acta

27

Imperii publica penes eminentissimum electorem, archiepiscopum Mogunti-

28

num , tanquam Imperii archicancellarium ac directorem supremum in perpe-

29

tuam rei memoriam reposuisse, non minus camerae Imperiali tanquam nor-

30

mam et regulam in iudicando et pronunciando, imprimis vero nomine, quo

31

supra, altissime memoratae Galliarum regis maiestati transmisisse et apud

32

eandem litteris peculiaribus ea, qua par est, reverentia sensus animi sui expli-

33

casse et contestatos esse, quae etiam non tantum transmissae, sed ad suae

34

maiestatis manus exhibitae fuerunt, tenore omnino sequente:

35

Schreiben der Reichsstände an Kg. Ludwig XIV.,

36

Münster 1648 September 19/29

37

Serenissime, potentissime et Christianissime rex.

38

Diuturno ac salutari pacificationis opere divina favente clementia eo per-

39

ducto ,

40

39 ut] Übernommen aus der Ausfertigung: AE Paris , CP All 109 fol. 446–447, hier 446; in

41

der Druckvorlage et

ut, quantum Caesaream et regiam Sueciae maiestates concernit, omni-

[p. 67] [scan. 213]

1

bus suis numeris sit absolutum, colophonem ei Gallicorum negociorum per-

2

fectione imponere atque publicis calamitatibus,

37

2 quibuscum] Übernommen aus der Ausfertigung; in der Druckvorlage quibus

quibuscum Germania tam

3

misere hucusque conflictata est, finem facere contendentibus obstitit nobis

4

praeter spem et expectationem satisfactionis Gallicae ante annum circiter Mo-

5

nasterii inter Caesareae et Regiae Vestrae Maiestatis plenipotentiarios inita

6

conventio

44

Ksl.-frz. Satisfaktionsvertrag, dat. 1647 November 11, vgl. Einleitung, Anm. 8.

.

7

Quis scopus

38

7 aut] In der Ausfertigung ac

aut quae intentio armorum Gallicorum ab initio horum motuum

8

fuerit, publica litterarum nec unquam intermoritura loquuntur monumenta,

9

nimirum nihil aliud, quam ut statibus Romani Imperii sua iura, dominia at-

10

que libertates, in quibus illa securitatis tam Imperii quam vicinorum praesidii

11

non parum collocavit, restituantur atque eo modo sarta tecta maneant, quo

12

ante hos motus constitere. Nec tamen renuimus, quin praeter tres illos epi-

13

scopatus , Metensem, Tullensem et Virodunensem, quatenus

39

13 illi] Übernommen aus der Ausfertigung; in der Druckvorlage illis

illi cum territoriis

14

40

14 et] In der Ausfertigung aut

et districtibus eorum ante hos motus possessi fuerunt, etiam quantum in no-

15

bilissima Germaniae provincia Alsatia domus Austriaca hactenus haereditarie

16

possedit, satisfactionis loco cedat.

17

Ut tamen omnibus ac quovis tempore constare de hac nostra voluntate queat,

18

scripto eam comprehendimus atque Regiae Maiestatis Vestrae plenipotentia-

19

rio , illustrissimo domino comiti de Servien, per manus excellentissimi domini

20

Salvii tradi fecimus, verum, ut iuxta tenorem adiunctae copiae ipsi satisfactio-

21

nis contextui generalius loquenti declarationem hanc nostram et consensum

22

adderet, impetrare ab ipso defectum mandati iugiter allegante non potuimus.

23

Dehinc non exigua negocio pacificationis remora iniecta rem omnem ad Re-

24

giam Maiestatem Vestram perferre necessarium esse duximus nulli dubitan-

25

tes , quin consensum hunc nostrum aequitati consentaneum atque ita com-

26

praehensura sit, ut desiderari a nobis hac in parte ulterius nihil queat.

27

Sane quemadmodum domini Caesareani sese plus iuris, quam domui Austria-

28

cae in Alsatia hactenus competiit et olim episcopi in praedictis episcopatibus

29

possederunt, in

41

29 coronam] In der Ausfertigung coronam Galliae

coronam transferre neque

42

29 noluisse] So in der Druckvorlage und in der Ausfertigung; in dem Abdruck bei Meiern 6,

43

556f, hier 557, voluisse

noluisse neque potuisse serio adfir-

30

mant eoque nomine ad fidem prothocollorum provocant, ita nec in nostra

31

situm est potestate ulli constatuum Imperii praeripere, quae neque nobis ac-

32

cepta ferunt neque precario, sed iure suo possident, idque, prout speramus,

33

tanto minus Regia Maiestas Vestra a nobis exiget, quo magis compertum ex-

34

ploratumque habemus eandem sumpsisse arma non ad infringendum, sed re-

35

cuperandum et conservandum iura Imperii et statuum ceu amicorum et ex

36

parte confaederatorum coronae Galliae.

[p. 68] [scan. 214]

1

Ut igitur tractatus pacis eo citius ad optatum perduci finem et patria nostra ex

2

diuturnis bellorum tempestatibus in portum tranquillitatis venire queat, pro

3

ea,

33

3 qua] Übernommen aus der Ausfertigung; in der Druckvorlage quo

qua publici boni gratia urgemur, fide et sollicitudine communi omnium

4

ordinum ac statuum Imperii nomine certo confidimus et rogamus, ut Regia

5

Vestra Maiestas immutabili huic nostrae declarationi utpote legibus Imperii,

6

iuribus statuum, intentioni dominorum Caesareanorum et promissionibus re-

7

giis per litteras et legatos saepissime iteratis omnimodo conformi locum relin-

8

quat nec contra illam supramemoratam conventionem ullo modo extendi pa-

9

tiatur atque ita, quod subinde palam professa est, re ipsa comprobet nihil sibi

10

tranquillitate orbis christiani prius esse, nihil antiquius.

11

Nos nihil intermittemus eorum, quae a nobis conferri illuc poterunt, omnia-

12

que fausta ac salutaria insimul toto pectore apprecantes quavis inter manus

13

nascente occasione testatum reddere cupimus, quam simus Regiae Maiestatis

14

Vestrae humillimi et ad officia paratissimi

15

[ Rechts ] Sacri Romani Imperii electorum, principum ac statuum ad hosce ge-

16

nerales pacis tractatus deputati consiliarii et legati.

17

[ Links daneben ] Dabantur Monasterii, 19./29. Septembris 1648.

18

Inscriptio: Serenissimo ac potentissimo domino, domino Ludovico XIV.,

19

Galliarum et Navarrae regi Christianissimo, domino nostro clementissimo

20

etc.

21

Sequitur iam in modo exhibitis litteris ac supra saepius memorata declaratio

22

in haec verba dictata:

23

Electorum, principum et statuum [ es folgt der Rechtsvorbehalt der Reichsstände,

24

1648 August 22, s. Nr. 6, mit den dort vermerkten Varianten ] Kress a Kressen-

25

stain etc.

26

In cuius ita actae nec postea mutatae rei testimonium indubitatum quodque

27

de verbo ad verbum ipsis transmissis originalibus modo positae copiae per

28

omnia conformes sint, scripturae huic fidem authenticae ubique habiturae

29

impressum est sigillum apud cancellariam Imperii Moguntinam ad eiusmodi

30

publica negocia usitatum.

31

(Siegel)

32

Cancellaria Moguntina