Acta Pacis Westphalicae II C 1 : Die Schwedischen Korrespondenzen, Band 1: 1643-1645 / Ernst Manfred Wermter
107. Salvius an d’Avaux und Servien Osnabrück 1644 Januar 20/30
107
Osnabrück 1644 Januar 20/30
Zum Datum vgl. [ Nr. 121 ] u. [ 123 ] .
Eigh. Konz. u. Kopie: Salvius Slg. vol. 4; Ausf.: AE , Corresp. pol. , Allem.
vol. 26, 44–45; weitere Kopien ebd. vol. 26, 40–41’; 184–185’; Druck:
J. G. v. Meiern I S. 85–86; C. W. Gärtner II S. 379–383
Rechtfertigung des Krieges gegen Dänemark.
Humanissimae excellentiarum vestrarum literae, quas attulit nobis dominus
baro de Rorté, fuerunt domino legato Oxenstierna mihique gratissimae.
Cupissemus iis statim respondere, sed corporibus locisque seiuncti non
potuimus tam propere sententias animorum iungere. Fiet id brevi coram eo
uberius quo citius et avidius adventum vestrum expectamus. Interim non
dubito, quin excellentiis vestris inopinatus imo minus plane videatur tam
subitaneus Suecani exercitus ex Austria in Cimbriam transcursus. Verum
qui consideraverit, quam non modo difficile fuisset tantum copiarum in
sollitudinibus Austriae Moraviaeque a ruina per hyemem conservare, sed
et quot annorum quantis iniuriis Suecos lacesserint et quasi provocaverint
Dani, potius mirabitur toties laesam non ante se vindicasse patentiam, quam
intempestive susceptam queratur hanc mutationem.
Non est huius loci cuncta adducere, quae satis longo tempore contra
Sueciam hinc inde acta sunt. Cumulatius id brevi facient superiores nostri.
Si aequa saltem iudicii lance expendatur, quantum mali tam omnibus in
mari Balthico commercantibus aliis quam Suecis attulerint turbata ab
aliquo tempore in Oresund navigatio et commercia, hanc solam iniuriam in
iusto bello vindicandam decernit aequitas ipsa. Subditi Sueci per mutua
regnorum saepius renovata firmataque pacta immunes sunt a pendendis
vectalibus in dicto freto monstratis saltem certificationibus, quas vocant,
sub manu et sigillo magistratus loci, unde veniunt, datis, quod merces,
quas ferunt, eorum sint propriae. Hae certificationes ab aliquot annis in
dubium vocari coeptae sunt a Danis tanquam falsae. Nolo hic exaggerare,
quanta per se sit iniuria, toti genti ac tot civitatum magistratibus ex mera
suspicione tantum crimen impingere! Posito (non concesso) aliquam certi-
ficationem falsam fuisse, eo casu processus in pactis regnorum praescriptus,
quo modo tam eiusmodi, quam alia gravamina decidi debeant, nimirum
iste, ut primo per literas remedium postuletur. Si literae nihil profecerint,
residentes oretenus id urgeant. His nihil proficientibus ex utrique regni
senatu delegati ad regnorum collimina rem examinabunt. Quod si ii quoque
frustra fuerint, in exterum neutralem compromittatur, ut ita non nisi
extremum sint arma. Hos gradus Dani praetergressi ab executione rem
inchoarunt, a quibusdam navibus duplum, ab aliis tantumdem simplum
ac ab exteris vectigal exigentes, post id solutum naves tamen arresto
detinentes ac tandem milite imposito cum mercibus captivas Hafniam
adducentes. Quod cum magna lamentatione a subditis Suecis ad suam regiam
maiestatem dominam suam perlatum esset, scripsit aliquoties senatus regni
Sueciae ad senatum Danicum ablatorum restitutionem cum observatione
pactorum postulando; quin et per residentem et mercatores laesos idem
aliquamdiu sollicitavit. At nullo alio effectu nisi ut postquam naves per
aestatem portus Haffniensis ludibrium fuissent, Danicae admiralitatis
sententia raptae sint in fiscum. Quodsi etiam id forte parum videatur
exterorum regum regnorum iura domesticorum ministrorum iurisdictioni
subiicere et alienorum subditorum libertates fortunasque propriorum nota
aemulatione damnatas in fiscum rapere! Consideretur saltem, quantam id
praeiudicii sequelam secum traxit. Hoc enim rumore per Sueciam circum-
lato civitatum regni ad quingenta milliaria protensum littus (ut exteros
taceam) paris violentiae metu quasi consternatum navigationis et com-
merciorum frequentatione abstinebat. Quod quantum damni proventibus
regiis vectigali potissimum innixis attulerit, iudicent excellentiae vestrae.
Illud ne igitur amplius tolerari aut dissimulari vel debuit vel potuit, ut
ipso velut gurgite regni constricto spiritu ei interciperetur? Omniaque tam
ornamenta pacis quam belli subsidia praescinderentur? Pactis, subditis,
commerciis, vectigalibus, privatae aliorum libidini prostitutis? Sed et hanc
iniuriam plures aliae partim praecesserunt, partim commitatae sunt.
Quid enim Viennae, quid in Polonia, quid in Moschovia publici Daniae
ministri egerint, tum quantus apparatus aliquamdiu in Dania factus est pro
bello Suecis inferendo, id iamdiu circumfertur per universam Europam,
quae adeo in Suecia ipsa, quae alibi moliti sunt, acta ipsa commonstrant.
Justissimis igitur de causis adeoque ipsa necessitate urgente coacta est
regia maiestas Sueciae permittere, ut suae militiae pars apud Cimbros
tantisper hyberna caperet, donec sui status, exercitus et communis foederis
securitati rectius cautum prospectumque foret. Norunt excellentiae
vestrae, quantum praeiudicii causa communis, quantum detrimenti Pome-
rania anno praeterlapso passae sunt, eam solam ob causam, quod eiusmodi
molitionum metu retenta nequiverit Suecia maioribus copiis exercitus in
Germania suos firmare! Imo quod toto hoc bello unquam potuerint duces
Suecici prout optaverunt arma in hostes explicare, solliciti semper de tergo.
Hoc tandem metu aliquando etiam necessario liberandi fuerunt. Etsi vero
etiam in Suecia exercitus ad arma vocati sint, ea tamen moderatione procedit
etiamnum regia maiestas, ut nihil hostile illic attentetur, quamdiu ulla spes
adhuc superest regem Daniae pactis et amicitiae satisfacturum, qua de re
rumor est, aliquid iam agi coeptum esse inter regna. Haec autem eo Excellentiis
Vestris in antecessum scribenda duxi, ut, quicquid consilii coeperit Dania,
sciant tamen immotam stare regiae maiestati regnoque Sueciae sententiam
foederi cum Gallia constanter inhaerendo bellum in Caesarem continuare,
usque dum et libertas imperio et securitas foederatis restituatur. Sperat
enim per Dei gratiam dominus campiductor Torstensonius hoc negotium
per hyemem ita accomodatum iri, ut circa aestatem fortius animosiusque eas
vicissim repetat, unde ad tempus procedere coactus est, communium hosti-
um ditiones nec nociturum, sed profuturum causae communi, quem alias
inopinato instituere coactus est ad Cimbros transcursum…