Montag

43

1 Lunae] am Rande: Visitatio ad legatum Gallicum.

Lunae 21. huius conuenimus legatum Gallicum comi-

2

tem d’Auaux alias Claudium de Mesmes vocatum salutandi caussa. Egressis [!]

3

rheda ante ostium domus ad limen graduum nos excepit praeeuntesque ad

4

sinistrum latus usque in atrium superius nos comitatus ante effigies regis et

5

reginae parieti affixas ut assideremus nos inuitauit. Ibi ego monente domino

6

comite a Nassau hac oratione ipsum allocutus sum:

7

Illustrissime et Excellentissime Domine. Quemadmodum regem christia-

8

nissimum serenissimamque reginam matrem ac caeteros regni Franciae pri-

9

mates minime latere potest, quam ardentibus votis totus christianus orbis

10

iam undique diuturnis bellorum calamitatibus fractus atque defessus pacem

11

ac tranquillitatem publicam desideret, ita nolumus dubitare Excellentiam

12

Vestram pro legationis suae munere eo plane animo ad locum hunc com-

13

muni quorum interest voto futurae tractationi delectum accessisse, ut pacem

14

inter Caesarem, reges ac principes orbis christiani maximos et quidem arcta

15

sanguinis propinquitate et cognatione inter se coniunctos restaurari gra-

16

tiamque mutuam conciliari una nobiscum procuret. Hac igitur spe et persua-

17

sione freti officii nostri esse duximus Excellentiae Vestrae de felici et pro-

18

spero aduentu congratulari eamque sincero christiani amoris affectu salu-

19

tare, gratias regi christianissimo caeterisque quibus oportet decenti cum

20

reuerentia agentes, quod hoc tantopere omnibus desideratum pacis nego-

21

tium hactenus sibi curae ac cordi esse et tanta virtute, nobilitate rerum-

22

que

44

22 peritia] fehlt in der Textvorlage Fasz. 90; nachträglich eingefügt in der Abschrift Fasz. 89.

peritia praestantem virum delegare voluerint, cuius industria et aequ-

23

animitate amicitiam christianis et sanguine iunctis principibus dignam con-

24

ciliari pacemque orbi christiano tandem aliquando reddi posse sperant

25

boni omnes.

26

Nos quidem Excellentiam Vestram vicissim certiorem reddere testatumque

27

facere possumus sacram Caesarem maiestatem nihil magis desiderare, quam

28

ut pristinae amicitae iura cum rege christianissimo restabiliri paxque publica

29

instaurari possit. Quam ob rem et nos mandatis sufficientibus instructos sta-

30

tim ad diem condictum hic adesse iussit, ut a parte suae maiestatis mora

31

tractationi nulla interponeretur. Et quamvis longa iam exspectatione Vestrae

32

Excellentiae aduentus nos hactenus detinuit, tamen confidimus aduentus

33

tarditatem facilitate tractandi compensatum tantoque maiori studio ad hoc

34

negotium utrinque perficiendum deuentum iri. Interea si quae humani-

35

tatis officia Vestrae Excellentiae poterimus exhibere, promptos paratosque

36

nos offerimus etc.

37

Ad haec ille Gallico sermone respondit hoc sensu: Gratias se agere pro salu-

38

tationis officio et nihil sibi carius futurum fuisse, quam ut maturius hic com-

39

parere licuisset, sed mortem regis et nouae administrationis constitutionem

40

in caussa fuisse, ut serius, quam regi et reginae ipsi in votis fuisset, ipse et

41

collega ipsius Parisiis abire potuerint, deinde praeter opinionem sese ab

42

Hollandis detentos, cum quibus omnino, quae ad pacem promouendam face-

[p. 91] [scan. 139]

1

rent , prius tractari debuerint, quod ita conuentum publice sit ex confoede-

2

ratis neutrum irrequisito altero de pace tractare debere. Quod reliquum morae,

3

putare se non magnam ipsis culpam inputari posse, si quis recordari velit

4

diu etiam confirmationem tractatus praeliminaris a parte nostra dilatam

5

fuisse. Interea se posse confirmare ex parte Franciae pacem sincere desi-

6

derari et se magno mentis affectu ad eam procurandam ferri nec ex sua

7

parte quicquam omissurum una cum suo collega, quem propediem affu-

8

turum speret, quod ad pacis conuentionem ullo modo facere posset. Non se

9

quidem negare sibi res domini suae curae fore, ut quam maxima eius fieri

10

possit utilitate, idem et nos facturos credere, sed tamen omnium interesse,

11

ut pax fiat. Et Galliae victorias suas, ut verum fateatur, nimis magno impendio

12

constare. Sperare itaque, cum hic quasi in conspectu orbis terrarum verse-

13

mur, nos re infecta neutiquam discessuros. Postremo omnia humanitatis

14

officia nobis offerebat.

15

Nos gratiis actis pro declarata tanta beniuolentia et repetita Caesaris pro-

16

pensa voluntate ad negotium pacis promouendum, quod ad remoras ante-

17

gressas attineat, putare nos velut rem iam compositam in medio relinquen-

18

dam fore et ad ea solum, quae discordiis componendis propria essent, men-

19

tem dirigendam. Progrediente dein discursu dixit se de Caesaris voluntate

20

non dubitare et sperare cum eius maiestate transigi posse, sed an eadem

21

Hispanis mens sit, vehementer se ambigere, sibi enim nescio quo autore

22

significatum, ex nostra parte saltem dilationes quaesitum iri, ut momenta

23

temporum captare possimus. Nos ad haec, nec a Caesare nec ab Hispanis

24

moram ullam futuram, quin ad pacem concludendam deueniatur, modo

25

aequa et tollerabilis sit. Vanas esse istas suspiciones, nam et e contrario

26

quaedam ad nos deferri, quae Gallos a pace alieniores esse ostendant, sed

27

tractationem ipsam sensa animi utrinque melius detecturam. Et cum deinde

28

diceret se fateri omnino conueniens esse, ut pax inter noscros principes coeat,

29

quod, ut ego in propositione dixeram, tam arcto propinquitatis vinculo con-

30

nexi essent, et hoc ipsam urgere valde reginam matrem; fuisse ipsum Parisiis

31

in aula, cum cursor a Caesare missus post mortem regis literas ad reginam a

32

Caesare quidem Latinas, ab imperatrice

43

Maria Anna von Österreich (1606–1646), Schwester Kg. Philipps IV. von Spanien, verheiratet

44

mit Ferdinand III. seit 1631.

autem Hispanicas attulisset, quas cum

33

regina aperiret et legeret, ipsam lacrymas non omnino continere potuisse, ut

34

videret affectum propinqui sanguinis manifeste se exserentem, unde se et

35

Caesarem reuereri suaeque maiestati sua humilima seruitia offerre et sperare

36

se finita hac tractatione Viennam venturum, ut coram suae maiestati debiti

37

obsequii officia praestare manusque deosculari possit, egoque subiunge-

38

rem, tum nos Lutetias proficiscemur regem reginamque salutatum et sic

39

pacis fructus utrinque libabimus, ita certe, respondit, haec enim coronis erit

40

nostrorum tractatuum, ut utrinque in Caesaris regumque aulis pax inita sta-

41

biliatur ac solemniter roboretur. His ultro citroque dictis sumpta licentia

42

discessimus comitante illo nos usque ad rhedam.

[p. 92] [scan. 140]

1

36

1 Nos] am Rande: Differentia excipiendis Hispanis a Gallo obseruata.

Nos paulo post insecuti sunt Hispani, ut et ipsi visitationis officia peragerent,

2

quos tamen, ut relatum nobis est, non extra, sed intra aditum scalarum

3

excepit, ut et ante nos Venetum.

4

37

4–14] ursprünglich hinter S. 96, 24.

38

4 Vom] am Rande: Osnabrugenses qualiter Langermanno salutationis officia Suecis

39

facienda explicauerint.

Vom 21. huius schreiben unß die zu Oßnabrukh, waßgestalt sie dem Langer-

5

mann ihre gegen denn Schweden vorhabende complimentierung intimirt, er

6

sich drüber erclärt und zumaln vernemmen lassen, daß der Saluius bei ime

7

ein particularansprach gesucht, so er auch verwilligt, waß auch wegen der

8

Franzosen und Schweden erscheinen in locis tractatuum zu versorgen stehe

9

[ 206].

10

40

10 Eodem] am Rande: Responsum ad eosdem.

Eodem dato schreiben wir inen mit remission ihrer in cifris communicirten

11

beilagen, so deß von Hatzfeldt marche nach dem stifft Bremen betreffend,

12

auch bericht deß nuncii apostolici ankunfft, verrichter visita gegen den

13

conte d’Auaux,

41

13 auch] am Rande: De editione plenipotentiae erga nuncium apostolicum.

auch daß wir den nuncium folgenden tags visitiren und ime

14

die letste Kayserliche plenipotentz ediren wolten, cum adiuncta copia [ 207].