Acta Pacis Westphalicae III B 1,1 : Die Friedensverträge mit Frankreich und Schweden, 1. Teil: Urkunden / Antje Oschmann
6. Rechtsvorbehalt der Reichsstände zur französischen Satisfaktion Osnabrück 1648 August 22

2

Rechtsvorbehalt der Reichsstände zur französischen Satisfaktion


3
Osnabrück 1648 August 22

4
Ausfertigung für das kurmainzische Reichsdirektorium: HHStA Wien , AUR 1648 VIII
5
22 = Druckvorlage.

6
Papierheft, fol. – verschiedene ältere Aufschriften auf der letzten Blattseite – 4 Blatt Papier; mit der
7
Siegelschnur zusammengeheftet; ohne Foliierung – Text auf 2 Blatt mit Tinte durchgehend in gleicher
8
Schrift geschrieben – 18 Unterschriften – 18 aufgedrückte Lacksiegel – aus schwarzer und gelber Seide
9
geflochtene Siegelschnur, die den vier Unterschriften auf der ersten Unterschriftenseite unterlegt, zum
10
Falz geführt und zur Heftung verwendet ist.

11
Ausfertigung für Salvius: RA Stockholm , originaltraktater Tyskland I. Tyska riket No.
12
8 D.

13
4 Blatt Papier, fol. – zeitgenössische Aufschrift auf der letzten Blattseite – ohne Foliierung – Text auf
14
2 Blatt mit Tinte durchgehend in gleicher Schrift geschrieben – 1 Unterschrift – auf das Papier aufge-
15
drücktes Siegel des kurmainzischen Reichsdirektoriums mit Papierdecke.

16
Außerdem ist der Text dieser Urkunde als vidimierte Kopie in die Protokollnotiz des kur-
17
mainzischen Reichsdirektoriums zur Verhandlung über die französische Satisfaktion, [ Mün-
18
ster 1648 September 29], hier Nr. 7, inseriert.

19
Electorum, principum et statuum Sacri Imperii Romani legati consentiunt, ut
20
articulus de satisfactione Gallicana instrumento pacis iisdem verbis inseratur,
21
quibus die 11./21. Novembris anno millesimo sexcentesimo quadragesimo sep-
22
timo [1647]

37
Der ksl.-frz. Satisfaktionsvertrag, der am 14. November 1647 von den Legationssekretären
38
unterzeichnet und bei den Mediatoren hinterlegt wurde, ist auf den 11. November 1647 da-
39
tiert , vgl. dazu Einleitung, Anm. 8.
Monasterii formatus est, et eatenus assecurationem promittunt,
23
si modo, ut declaravit dominus plenipotentiarius Gallicus, cum sacrae Caesa-
24
reae maiestatis assensu Christianissimus rex et regnum Galliae Alsatiam cum
25
Suntgovia et praefectura Hagenoensi supremo eius dominio apud Imperium
26
permanente eadem forma, qua hactenus archiduces Austriae eam possede-
27
runt , ab Imperatore et Imperio Romano tanquam feudum perpetuum et im-
28
mediatum landgraviatus titulo recognoscat et domino episcopo Basileensi
29
circa comitatum Ferretanum satisfiat.

30
Fruatur autem in eo Christianissimus rex eiusque successores superioritatis et
31
territorii iure omnibusque praerogativis, exemptionibus et privilegiis, quibus
32
archiduces Austriae, cum possederunt dictum landgraviatum, sunt gavisi, et
33
ad comitia Imperii Romani titulo landgraviorum Alsatiae vocentur atque
34
votum et sessionem habeant eo loco, de quo ut etiam cui circulo Imperii
35
Romani Alsatia imposterum accenseri debeat, proximis comitiis convenie-
36
tur .

[p. 63] [scan. 209]


1
Cum praeterea in articulo de satisfactione Gallicana et cessionum formulis,
2
quae eo nomine exhiberi debent, nonnulla obscurius posita sunt, regii vero
3
plenipotentiarii mentem Christianissimi regis semper ita explicarunt, quod
4
nullum prorsus statibus Imperii Romani per satisfactionem Gallicanam prae-
5
iudicium fieri debeat, idcirco electorum, principum et statuum legati decla-
6
rant neque alia intentione atque sensu in supradictam satisfactionem et inser-
7
tionem

31
7–8 ut – positam] Fehlt in der Ausfertigung für Salvius.
ut et in clausulam „salvis tamen iis etc.“ articulo de assecuratione po-
8
sitam

42
Vgl. § 106(1) IPM.
consentiunt, quam ut primo Christianissimus rex regnumque Galliae
9
habeat et retineat quidem supremum dominium episcopatuum Metensis, Tul-
10
lensis et Virodunensis, verum illud ut et regia iurisdictio exerceantur eatenus,
11
quatenus exercita fuerunt ante hos motus, nec iuris dioecesani aut feudalitatis
12
sine ullo alio praetextu extendantur ultra ipsorum proprium territorium aut
13
in ea feuda, quae status Imperii Romani comprehensa immediata Imperii no-
14
bilitate a dictis episcopatibus recognoverunt vel adhuc habent recogno-
15
scenda .

16
Secundo quoties mentio fit in articulo satisfactionis

43
Vgl. §§ 73, 74 und 87 IPM.
vel cessionum literis

44
Vgl. Nr. 9 und Nr. 13.
Su-
17
perioris

32
17 et] Übernommen aus der Ausfertigung für Salvius; in der Druckvorlage versehentlich beim
33
Seitenumbruch verdoppelt.
et Inferioris Alsatiae, Suntgoviae et provincialis praefecturae Hage-
18
noensis , nihil aliud eo nomine translatum et cessum intelligatur, quam quae
19
ad domum Austriacam spectaverunt atque ab ea cedi potuerunt, nec cessio
20
haec ullum praeiudicium afferat ulli statuum vel etiam immediatae nobilitati
21

34
21 et] In der vidimierten Kopie innerhalb der Protokollnotiz des kurmainzischen Reichsdirekto-
35
riums vel
et in sua libertate et immedietatis erga Imperium Romanum possessione vel
22
iuribus

36
22 et] In der vidimierten Kopie innerhalb der Protokollnotiz des kurmainzischen Reichsdirekto-
37
riums vel
et bonis ubicunque sitis.

23
Tertio ipsi status provinciales, landsassii et subditi cessarum ditionum sua
24
iura, privilegia et possessiones, usum etiam atque exercitium tam in eccle-
25
siasticis

38
25 et ipsa religione] Fehlt in der vidimierten Kopie innerhalb der Protokollnotiz des kurmain-
39
zischen Reichsdirektoriums.
et ipsa religione quam in politicis iuxta hanc pacificationem retine-
26
ant .

27
Quarto quae in Sylva Nigra, Ortnavia vel alibi ad domum Austriacam vel
28
alios status

40
28 comprehensa nobilitate immediata] In der vidimierten Kopie innerhalb der Protokollnotiz
41
des kurmainzischen Reichsdirektoriums vel etiam nobilitatem immediatam
comprehensa nobilitate immediata aut quemvis mediatum perti-
29
nent , suum cuivis reddatur et restituatur.

30
Osnabrugis, 22. Augusti anno 1648 etc.

[p. 64] [scan. 210]


1
(Siegel)
Nomine domini electoris Moguntini Nicolaus Georgius Raigers-
2
perger

42
Zu denPersonalien der reichsständischen Gesandtenvgl. Anhang 1.
manu propria

3
(Siegel)
Nomine domini electoris Bavariae Joannes Adolphus Krebs, con-
4
siliarius intimus, manu propria

5
(Siegel)
Nomine domini electoris Saxoniae Joannes Leuber, consiliarius

6
(Siegel)
Nomine domini electoris Brandenburgici etc. Joannes comes in
7
Sain et Wittgenstein etc.

8
(Siegel)
Nomine domini episcopi Bambergensis Cornelius Gobelius

9
(Siegel)
Nomine domini episcopi Herbipolensis, Franciae Orientalis du-
10
cis , Sebastianus Wilhelmus Meel manu propria

11
(Siegel)
Nomine domini electoris Bavariae tanquam ducis Bavariae etc.
12
Joannes Ernestus, iurisconsultus

13
(Siegel)
Nomine domini ducis Saxoniae lineae Aldenburgensis Wolfgan-
14
gus Conradus a Thumbshirnn, consiliarius Aldenburgensis et Co-
15
burgensis , manu propria

16
(Siegel)
Nomine domini ducis Saxoniae etc. lineae Altenburgensis Augu-
17
stus Carpzov, doctor, consiliarius Altenburgensis et Coburgensis,
18
manu propria

19
(Siegel)
Nomine domini marchionis Brandenburgici Culmbacensis Mat-
20

33
20–21 intimus] In der Druckvorlage folgt in der nächsten Zeile durchstrichen nomine, wahr-
34
scheinlich von Langenbeck geschrieben.
thaeus Wesenbecius, consiliarius electoralis Brandenburgicus inti-
21
mus

22
(Siegel)
Nomine domini ducis Brunsvico-Lünaeburgici Wolfferbytani
23
Chrysostomus Cöler, doctor et consiliarius

24

35
24–25 (Siegel) – intimus] In der vidimierten Kopie innerhalb der Protokollnotiz des kurmain-
36
zischen Reichsdirektoriums stehen Siegel und Unterschrift Langenbecks vor denen Cölers.
(Siegel)
Nomine domini ducis Brunsvigo-Lunaeburgici Cellensis et Gru-
25
penhagensis Heinrich Langenbeck, consiliarius intimus

26

37
26–27 (Siegel) – intimus] In der vidimierten Kopie innerhalb der Protokollnotiz des kurmain-
38
zischen Reichsdirektoriums fehlen Siegel und Unterschrift Wesenbecks für Kf. Friedrich Wil-
39
helm von Brandenburg als Hg. von Pommern in Stettin (Hinterpommern).
(Siegel)
Nomine domini electoris Brandenburgici tanquam ducis Pomera-
27
niae Stetini Matthaeus Wesenbecius, consiliarius

40
27 intimus] In der Druckvorlage folgt bis zum nächsten Eintrag ein großer Abstand, wahrschein-
41
lich um Platz für die Unterschriften anderer reichsständischer Gesandter frei zu halten.
intimus

28
64,1–65,11 (Siegel) – etc.] Die Ausfertigung für Salvius ist nur mit dem Siegel und der Unter-
29
schrift ( Cancellaria Moguntina ) des kurmainzischen Reichsdirektoriums versehen. Die Buch-
30
stabenvarianten in den Unterschriften der Gesandten zwischen der Druckvorlage und der
31
vidimierten Kopie innerhalb der Protokollnotiz des kurmainzischen Reichsdirektoriums wer-
32
den im folgenden nicht vermerkt.

[p. 65] [scan. 211]


1
(Siegel)
Nomine dominorum comitum et baronum scamni Wetteravici
2
Matthaeus Wesenbecius, qui supra

3
(Siegel)
Pro republica Argentinensi nomine eius legati pro tempore ab-
4
sentis , consiliarii et syndici, domini Marci Ottonis, utriusque iuris
5
doctoris, Jodocus Christophorus Kress a Kressenstain etc.

6
(Siegel)
Nomine reipublicae Ratisbonensis Joan-Jacobus Wolff a Toden-
7
wartt , consiliarius et syndicus

8
(Siegel)
Nomine reipublicae Lubecensis David Gloxinus, doctor et syndi-
9
cus

10
(Siegel)
Nomine reipublicae Norimbergensis eius senator Jodocus Chri-
11
stophorus Kress a Kressenstain etc.

Dokumente