12

58

Memorial der Stadt Münster an die Friedensvermittler

14

Münster 1644 März 18

15

Konzept: A XIV 121a. Kanzleivermerk: Concept memorialis senatus Monasteriensis ad

16

dominos plenipotentiarios. Ingrossatur 6 et datur exemplar dominis nuntio Apostolico,

17

legato Veneto.

18

Klagen über Verderb der Umgebung Münsters durch überhöhte Kontributionsforderungen und

19

Einführung der Licenten.

20

Memoriale istius gravaminis, quod civitas Monasteriensis ante inceptam

21

consultationem tractatus pacificationis, senatus civitatis Monasteriensis

22

dignissimis dominis plenipotentiariis ex necessitate virtute praeliminaris

23

contractus debita cum reverentia putavit esse proponendum; et illi adden-

24

dum , quod deputatis a reverendissimo cathedrali capitulo cum deputatis a

25

senatu praefato coram reverendissimo et illustrissimo domino nuntio Aposto-

26

lico necnon dignissimo domino legato Venetiano oretenus est relatum, postea

27

inscriptis ad instar memorialis communicatum pro benignissima resolutione

28

desuper habenda.

29

Primum est, quod non solum ecclesiastici cum militaribus nobilibus ad

30

conventus dioecesanos convocari consuetis, sed etiam nonnulli cives Mo-

[p. 70] [scan. 94]

1

nasterienses cum aliis nobilibus ad praememoratos conventus vocari non

2

consuetis per suos colonos passim per totum dioecesin commorantes tam

3

Caesarianis quam Hassicis in hac dioecesi haerentibus militibus singulis

4

mensibus suas inferant contributiones, ita tamen, ut Caesariani duntaxat

5

singulis mensibus semel, Hassici autem milites ter, singulis vicibus per 10

6

dies menstruas illas contributiones a colonis extorquere soleant et quidem

7

in tanta quantitate, ut non solum per illos absorbeatur omne hoc, quod

8

dominis proprietariis pro pachtis inferri debebat, sed etiam rusticis seu co-

9

lonis ipsis vix vitalis supersit spiritus.

10

Hassici autem militares magistratus Cosfeldiae residentes hac quasi ordina-

11

ria contributione licet Caesarianam exactionem superante non sunt contenti,

12

sed addunt diversas extraordinarias pro suo libitu, pro diversitate exactio-

13

num diversis titulis signatas, ut hoc modo rustici seu coloni sentire neque-

14

ant unum et idem uniformiter extorqueri, cum titulis diversis distinguntur.

15

Et tamen haec exhorbitans multiplicitas hoc facit, quod ob impossibilitatem

16

plerique praedia ipsis commissa desolata relinquere debeant; si quis autem

17

sit, qui sua industria propter meliorem praedii commoditatem aliquantulum

18

emergit, non solum suum contingens seu assignatum solvere captis pig-

19

noribus cogitur, sed etiam vicinum suum, si onus impositum is ferre ne-

20

queat , supportare et eius nomine solutionem praestare compellitur, licet

21

hoc sic quod omnem rationem consequenter ille nimio onere pressus cum

22

vicino migrare et uterque praedia sua desolata relinquere debeat.

23

Insuper hoc accedit mali, quod, quotiescunque pro sua consuetudine Hassici

24

magistratus per suos milites menstruam illam contributionem pariter exor-

25

bitantia ipsis addita onera extorquent, simul omne, quod in praediis quali-

26

cunque in vitulis, in pecoribus, anseribus, gallinis aut aliorum similium

27

animantium genere inveniunt, sibi praedae asserunt et, si quid cibariorum

28

in cistis reperiatur, de facto absumunt.

29

Praedia autem quia sunt in suis qualitatibus multum diversa, fit, quod non-

30

nulli coloni diutius morentur quam alii ex quo ligneta in diversis frugiferis

31

arboribus habent suis praediis adiuncta, ex quibus furtim vel etiam de facto

32

succidendis arboribus, quae vili postmodum pretio ab ipsis venduntur, con-

33

tributiones solvunt; irrecuperabile interim damnum dominis suis proprie-

34

tariis , qui optimis arboribus in necessitate fortassis eventura aedificandis vel

35

reficiendis structuris defraudantur, inferentes.

36

Cui malo et hoc accedit, quod interim quoque Hassici magistratus ipsimet

37

quascunque arbores ipsis placitas suo proprio marte succidunt et versus

38

Hollandiam vendunt, idque in tanto numero, ut non ad centena, sed ad mil-

39

lia computus deduci possit, ut mirum non sit hanc civitatem in necessariis

40

ad vivendum defectum pati, cum vel manibus palpabiliter sentiri possit in

41

tanta devastatione omnem ad vescendum educationem necessariorum ani-

42

malium cessare, ubi tanta est militum insolentia et magistratuum militarium

43

indiscretio.

[p. 71] [scan. 95]

1

Maior autem est indiscretio, quod praeter pachtarum apud rusticos seu co-

2

lonos prae nimiis exactionibus cessantem solutionem insuper ipsi domini

3

proprietarii angarientur in frumentis et pecuniis de sua etiam substantia;

4

si quid in tanta penuria cessantium pachtarum reliquum habeant, diversi-

5

modis titulis indigitata onera Cosfeldiam versus importare, si quid autem

6

gallinarum aut similium volatilium animalium reliquum habeant, sine ulla

7

mora compelluntur Cosfeldiam transportare, ut hoc modo domino proprie-

8

tario nihil residuum maneat, tantum abest, quod Monasterium quicquam

9

inferre queant.

10

Singulare autem praeter haec est, quod cives nostri incessabiliter quotidia-

11

nis suis importunitatibus nos urgent, ut gravamen licentiae, Germanice

12

„deß licents“, cesset, cum quoad omnia necessaria pro victu pariter in mer-

13

cantiis hoc sit potissimum impedimentum, quod aversionem faciat eiusque

14

hoc adducunt fundamentum, quod illud onus his praesertim in partibus

15

vigeat et quod exemplo principum circumcirca hanc dioecesin vicini comi-

16

tes in suis quoque districtibus huius gravaminis extorsionem faciant. Unde

17

fit, quod, sive ex Hollandia, sive ex aliqua vicina provincia, quicquid pro

18

victualibus vel aliis necessitatibus advehatur, quatuor, quinque aut sex

19

vicibus per diversa telonia pro advehendis secundum qualitatem et quanti-

20

tatem onus „deß licents“ extorqueatur.

21

Et occasione huius oneris „deß licents“ passim Hassici et alii inveniuntur

22

milites itinera infestantes et mercatorum vecturas invadentes sub hoc prae-

23

textu , quod missi sint exploratum, an quid minus recte et solide detectum

24

fuerit.

25

Merces itaque suas et quicquid aliarum rerum in vecturis habent solvere

26

et denudare coguntur; perlustratione autem facta causam pro non causa

27

ponunt et vel universos currus cum mercibus abducunt vel violenter aver-

28

tunt sub praetextu propter non recte factam signationem merces esse con-

29

fiscandas , vel itinerantes cum vecturis suis advenientes una aliqua vel tribus

30

rebus praecipuis pro sua libidine exspoliant vel ad compositionem cogunt

31

miseros mercatores, ut aliquam pecuniam solvant, qua se et merces suas red-

32

imant .

33

Si quis pisces vel volatilia humeris suis Monasterium apportanda gestat,

34

tunc sic grassantur omnibus modis [et] sibi praedae esse putant.

35

Unde quicquid homines pecuniarum cupidi in quocunque necessariarum

36

rerum genere ex provinciis vicinis libentissime adveherent vel apportarent,

37

hac occasione „deß licents“ per milites impediuntur; si autem hoc onus

38

cesset, omnis occasio per itinera grassandi militibus esset ademta. Illi etiam,

39

qui ab hoc onere in tam diversis locis exacto vel exigendo merces suas vel

40

alia necessaria non solum multo minori pretio venderent, sed etiam propter

41

itinerum securitatem spontanei in vicinis provinciis essent, qui huc cum suis

42

mercibus et necessariis rebus adventarent; concives etiam nostri sine cunc-

43

tatione se promtos ad quaevis necessaria advehenda praeberent.

[p. 72] [scan. 96]

1

Cum itaque praeliminaris contractus ad hoc praecipue tendat, ut domini

2

plenipotentiarii non solum in suo tractatus pacificationis loco in personis

3

cum suo comitatu securitatem habeant, sed etiam, ut circumcirca ad aliquot

4

milliaria omnis advehendi et apportandi rerum necessariarum promtitudo

5

excitetur et hoc nomine tam a teloniis et aliis quibuscunque oneribus liber-

6

tas , sed etiam itinerantibus et quibuscunque necessaria apportantibus sine

7

ulla vexa- et molestatione viae tutae praestentur; quomodo autem hoc fieri

8

nequeat, nisi praeallegata gravamina removeantur et edictis publicis in hoc

9

et vicinis locis publicetur de viarum securitate, sed etiam ab oneribus libera-

10

tione habenda ipsi domini plenipotentiarii pro sua summa discretione me-

11

tiri habebunt.

12

Hinc obnixissime petimus primum quidem, ut per aliquot milliaria con-

13

tributiones illae rusticorum seu colonum, si non totaliter abrogentur, sal-

14

tem cum aliqua moderatione temperentur et exorbitantes impositiones pro-

15

hibeantur , onus licentiarum, in vulgari „die licenten“, et alia incommoda

16

removeantur et simul sub gravissima poena amittendae vitae mandetur de

17

securitate viarum a militibus praestanda et ab omni grassatione abstinendo

18

[sic!], in qua tamen re nihil ipsis nos praescribimus, sed omnia ipsorum lau-

19

datissimae discretioni committimus.

20

Signatum sub sigillo senatus secreto 18. Martii anno 1644.