23

20

Revers der Stadt Münster

25

Münster 1643 Mai 27

26

Ausfertigung ( Pergament ): A XIV 112; dabei eine Abschrift. Kanzleivermerk auf der Ausferti-

27

gung : Reversale civitatis ac senatus Monasteriensis, so herrn Kayserlichem reichshoffrath

28

und plenipotentiario L. Cranen außgeben erga relaxationem a iuramento ad interim. Neu-

29

tralitet betr. Druck: Gärtner I Nr. 112 S. 247 ff.

Hier gekürzt; bei Gärtner I Nr. 3 S. 5-10 undatierter Revers der Stadt Münster mit dem inserierten Hamburger Präliminarvergleich.

30

Erklärung bei der interimistischen Entbindung von ihren Eiden gegen Reichsoberhaupt und Landes-

31

herrn .

32

Nos consules et senatus civitatis Monasteriensis pro nobis et universa

33

dicta iam civitate agnoscimus et notum facimus omnibus quorum interest

34

vel quomodolibet interesse potest, quod cum vigesima quinta Decembris

[p. 25] [scan. 49]

1

anni millesimi sexcentesimi quadragesimi primi Hamburgi inter dominum

2

Conradum a Lüzow, sacrae Caesareae maiestatis, domini nostri clemen-

3

tissimi , consiliarium imperialem aulicum speciali mandato instructum,

4

et dominum Claudium de Mesmes, comitem d’Avaux, legatum serenissimi

5

Franciae regis christianissimi, conventio quaedam quoad praeliminaria pacis

6

universalis in hunc qui sequitur modum conclusa fuerit:

7

Sacrae

41

Es folgt als Insert der Hamburger Präliminarvertrag, dessen Text oft gedruckt ist; vgl. J. G.

42

Meiern I S. 8ff. , J. Du Mont VI 2 S. 231, Bougeant II S. 222–227, Sverges Trak-

43

tater V 2 Nr. 57 S. 501ff.

Caesareae maiestatis et imperii aulici consiliarius et ad pacis

8

praeliminaria cum potestate deputatus legatus Conradus a Lüzow

9

universis et singulis, quorum interest, constare volumus: postquam

10

multis retro annis agitari coeperunt rationes instituendae de pace uni-

11

versali tractationis atque aliae ex aliis difficultates in praeliminaribus

12

emerserunt, tandem Deo adspirante et serenissimi regis Daniae tanquam

13

mediatoris interposita auctoritate factum esse, ut inter nos pro sua Caesa-

14

rea maiestate et rege Hispaniarum ex una et illustrissimum et excellen-

15

tissimum legatum dominum Claudium de Mesmes, comitem d’Avaux,

16

pro rege christianissimo ex altera parte dicta praeliminaria conclusa sint

17

sequentem in modum:

18

Loca universalis tractatus sint Monasterium et Osnabruga in Westpha-

19

lia , ex quorum utroque statim post commutatos (ut infra dicetur) salvos

20

conductus educantur militaria partium praesidia et durantibus con-

21

gressibus dictae civitates sacramento erga utramque partem solutae ad

22

neutralitatem obligentur.

23

Magistratui interim proprio cum milite et civibus sua cuiusque urbis

24

custodia relinquatur. Ipse vicissim dato reversali obstringatur ad fideli-

25

tatem et securitatem toti conventui praestandam et tractantium res ac

26

personas comitatumque sancte habendum et custodiendum; et, si quid

27

ab eo pro communi tractatus bono requisitum fuerit, praestet se quidem

28

obsequentem neutrius tamen partis iussa exequatur, nisi ab utroque

29

legatorum corpore collegiatim insinuata.

30

Uterque congressus pro uno habeatur; et ideo non solum itinera inter

31

Monasterium et Osnabrugam omnibus, quorum interest, ultro citroque

32

libere secureque commeari posse tuta sunto, sed et quicunque inter-

33

iectus locus particulari tractantium conventui pro mutua communicatione

34

commodus visus fuerit, eadem qua dictae urbes securitate fruatur; si

35

vero, quod Deus avertat, tractatus universalis re infecta dissolvetur,

36

recipiant Monasterium et Osnabruga statum et praesidia, quae nunc

37

habent, omni ex parte; at sancte religioseque servetur neutralitas ad sex

38

hebdomadas post abruptum tractatum. Salvi conductus ad Monasterien-

39

sem congressum infra enumerati commutentur utrinque omnes intra

40

menses duos a die huius conventionis; et ne diversis dissitisque procul

[p. 26] [scan. 50]

1

locis facienda commutatio implicet negotium ac novas adferat moras,

2

fiat illa Hamburgi per regios Daniae ministros.

3

Et quidem ex una parte tam Imperator, quam rex Hispaniae tradant se-

4

quentes salvos conductus quisque suos:

• 
  
  5
  1. pro plenipotentiariis regis christianissimi,
• 
  
  6
  2. pro residente Suecico,
• 
  
  7
  3. pro plenipotentiariis serenissimae ducissae Sabaudiae,
• 
  
  8
  4. pro plenipotentiarüs ordinum generalium foederati Belgii,
• 
  
  9
  5. pro deputatis electoris Trevirensis,
• 
  
  10
  6. pro principe Carolo Ludovico, comite Palatino Rheni, eiusque fratri-
  
  11
  bus aut eorum deputatis,
• 
  
  12
  7. pro ducibus Brunsvicensibus et Luneburgensibus aut eorum deputatis,
• 
  
  13
  8. pro illustrissimae principis Ameliae Elisabethae, lantgravii Hassiae
  
  14
  viduae, deputatis,
• 
  
  15
  9. pro universis imperii ordinibus Galliae foederatis et adhaerentibus in
  
  16
  genere aut eorum deputatis.

17

Ex altera parte per dictos Daniae ministros dictoque loco et tempore

18

tradantur ad eundem congressum Monasteriensem christianissimi regis

19

salvi conductus:

• 
  
  20
  1. pro plenipotentiariis Imperatoris,
• 
  
  21
  2. pro plenipotentiariis regis Hispaniae,
• 
  
  22
  3. pro utriusque foederatis et adhaerentibus in genere aut eorum deputatis,
• 
  
  23
  4. pro deputatis electoris Coloniensis,
• 
  
  24
  5. pro deputatis electoris Bavariae.

25

Salvi conductus Caesarei et Hispanici pro plenipotentiarüs ducissae

26

Sabaudiae sub ea forma concepti tradantur, quae in exemplari apud

27

serenissimum Daniae regem deposito expressa est, addito tantum titu-

28

lo tutricis filii sui, Sabaudiae ducis, et eius statum regentis. Caeteri vere

29

omnes et singuli tam ex parte Imperatoris et Hispaniae, quam ex parte

30

Galliae sub ea formula, quae novissime per mediatorum legatos communi-

31

cata partibus et ab illis probata fuit.

32

Quo facilius ex parte Hispaniae salvorum conductuum commutatio pro-

33

cedat , valeant, qui antehac a vivente serenissimo cardinale infante in

34

forma supradicta expediti fuerunt, si a rege catholico confirmentur et

35

ratihabeantur, singulis salvis conductibus dicta tractatus universalis

36

loca diesque ex praescripto sequentis articuli inserantur et praesentis trac-

37

tatus autographum data singulis legatis copia authentica apud serenissi-

38

mum Daniae regem deponatur.

39

Dies autem auspicando utrique congressui Monasteriensi nimirum et

40

Osnabrugensi dicta constitutaque esto vigesima quinta mensis Martii

41

proxime venturi, quod felix faustumque orbi christiano esse det Deus.

[p. 27] [scan. 51]

1

Praesens tractatus cum altero super iisdem pacis universalis praeli-

2

minaribus hodierna quoque die concluso inter nos, Conradum a Lüzow,

3

pro serenissimo Imperatore ex una et illustrissimum legatum dominum

4

Joannem Salvium pro serenissima regina Sueciae ex altera parte, unus

5

idemque sit tractatus nec nisi adimpletis utriusque conditionibus alteruter

6

pro impleto habeatur.

7

In quorum omnium fidem praesentes manibus nostris signatas sigillis

8

quoque mutuis firmavimus, earundem ratihabitionem a principalibus

9

utrinque nostris factam una cum dictis salvis conductibus statuto tempore

10

ac loco insinuandam promittentes. Actum Hamburgi, die 15./25. De-

11

cembris anno supra millesimum sexcentesimo quadragesimo primo.

12

Conradus a Lüzow.

13

In eaque complura nos et dictam civitatem Monasteriensem concernentia

14

contineantur, nos iuramento et fide, quibus dictae sacrae Caesareae maiestati

15

necnon serenissimo electori Coloniensi tanquam principi et episcopo

16

Monasteriensi, dominis nostris longe clementissimo et clemenrissimo,

17

tenebamur, soluti acceptaque ad hoc ab iisdem potestate, promiserimus ac

18

spoponderimus, prout harum vigore promittimus et spondemus, nos

19

omnia et singula in dicta conventione contenta, quatenus ea nos et dictam

20

civitatem concernunt, fideliter et sincere servaturos ac praestaturos, neque

21

contra ea quicquam facturos aut admissuros vel ab aliis fieri admittive

22

permissuros esse, omni dolo ac fraude remotis. Quod tamen extra praedictae

23

conventionis casum citra praeiudicium sit tam dictae sacrae Caesareae

24

maiestatis et celsitudinis electoralis, quam nostrum et dictae civitatis Mona-

25

steriensis et salvis semper et ubique iuribus et privilegiis nostris et eiusdem

26

civitatis. In huius rei fidem sigillum nostrum ac civitatis nostrae secretum

27

praesentibus in pergameno exaratis et bene memorato domino legato

28

Caesareo originali ter traditis litteris est appensum, datis et signatis in curia

29

nostra senatoria, convocatis praeter senatorium ordinem tribunis plebis et

30

praefectis omnium septendecim gildarum necnon ex omnibus legionibus

31

electis ac nominatis praecipuis civibus nostris, magno numero ad hunc

32

actum citatis et comparentibus eundemque solenni modo devota ac debita

33

cum oblatione officiorum approbantibus, anno millesimo sexcentesimo

34

quadragesimo tertio, die vigesima septima mensis Maii.

35

Iussu amplissimi senatus

36

Henr. Hollandt, rei publicae Monasteriensis secretarius,

37

iudicii imperialis camerae immatriculatus notarius, manu

38

propria subscripsi.