Acta Pacis Westphalicae : Die kaiserlichen Korrespondenzen, Band 7: 1647 - 1648 / Andreas Hausmann
36. Lamberg, Krane und Volmar an Chigi Osnabrück 1647 Dezember 9
–/ 36 /–
Lamberg, Krane und Volmar an Chigi
Osnabrück 1647 Dezember 9
Konzept: GehStReg Rep. N Ka. 6 Fasz. 4 pars 11 nr. 11.
Auf die Mahnung Chigis vom 29. November 1647, in den künftigen Religionsverhandlungen
sich der Sache Gottes und der (römisch-katholischen) Kirche anzunehmen: Kaiser sei zu Zu-
geständnissen gezwungen worden; sie selbst müßten ihren Instruktionen Folge leisten.
Literae Vestrae Illustrissimae Dominationis, quibus nos hortatur, ut in
prosequendo cum Suecis et protestantibus tractatu caussam Dei et eccle-
siae curae ac cordi habeamus
Bezug auf das Schreiben Chigis, Münster 1647 November 29 (Ausf.: GehStReg Rep. N
Ka. 6 Fasz. 4 pars 11 nr. 11; die Tagesangabe ist aus 25 korrigiert. – Druck, mit gering-
fügigen Abweichungen: Ziegelbauer , 45). Es lautet:
Assiduis aliis meis pro religione catholica tuenda contra iniquas adversariorum aggressio-
nes adhortationibus ac precibus adiungent, spero libenter pro sua bonitate, Excellentiae
Vestrae praesentium literarum confirmationem, qua sincere monitas in Domino ac rogatas
volo, ut omni conatu illaesam illam atque incolumem servare studeant, si Caesarea, si pro-
pria cuiusque tum existimatio, tum salus aeterna cordi est, eaque in nostris actionibus,
verbis et cogitationibus una quaerenda Dei gloria, a qua nedum terrena ista regna, sed
ipsa in caelestibus infinitae ac nunquam interiturae beatitudinis pendet aeternitas.
Haec ego, quominus ad Divinae maiestatis tribunal in alicuius culpam aut perniciem, sed
ut ad suavissimum omnium ac praecipue Excellentiarum Vestrarum solatium regerere ali-
quando valeam, rogo easdem, ut fortiter causam Dei propugnantes ab iis damnis incolu-
mem servent, quae ex aequo defensorum ignaviae et aggressorum iniquitati obnoxia non
decoram pacem, sed abominabile confusionis horrendae monstrum valent parturire. Id
omen ut avertat Deus, sciunt Excellentiae Vestrae, quoties mature protestatus fuerim [ ge-
meint sind routinemäßige mündliche Erklärungen, die Chigi in Gesprächen und Verhand-
lungen stets vorbrachte, sobald prot. Angelegenheiten zur Sprache kamen: er „protestiere“
dagegen, daß er die Angelegenheiten der Haeretiker unterstütze oder fördere ], ideoque
easdem nunc rogo obtestorque, satagant in Domino aliisque minus ferventibus, si qui
sint, deputatis faciant animos, meque ad obsequia, quaecumque sibi habeant, addictum.
Um dieselbe Zeit richtete Chigi auch an Ferdinand III. (Text: [ Nr. 67 Beilage [1] ] ), Traut-
mansdorff und mehrere kath. geistliche F.en (Text: Ziegelbauer , 45f) „warnende Schrei-
ben “ ( Dickmann , 457; zum Ganzen 456f und 574). Chigis Briefe vom 25. und 29. Novem-
ber 1647 wendeten sich gegen die von Volmar (so in seinen Notanda zum ersten kath. Ga. ;
Text: APW II A 6 Nr. 272 Beilage [1]) und den kurbay. Ges. verbreitete These, daß der
Papst und sein Nuntius in Münster die religionsrechtlichen Konzessionen der kath. Prinzi-
palisten stillschweigend billigten ( Repgen , Proteste Chigis, 548 mit Anm.en 26 und 26a;
Repgen , Kath. Kirche, 38ff, auch zum Folgenden). Am 24. Dezember 1647 ersuchte Chigi
das Reichsdirektorium, den Novemberbrief zu Protokoll zu nehmen, wiederholte seine
Proteste und fügte zur Bekräftigung das Breve Apostolicum fastigium von 1644 bei. Da-
mit war der künftige Protest amtlich angekündigt.
Distulimus hactenus responsum, si forte aliunde melior aliqua spes afful-
geret , qua tam pissimo et christiano zelo plenis adhortationibus ex voto
satisfactum iri polliceri possemus. Quemadmodum enim sacram Caesa-
ream maiestatem summo animi dolore confici perspectum habemus, tum
iniquis et ecclesiae catholicae damnosis postulatis connivere cogitur, ita si
quid opis in nobis residuum esset, obligatos nos agnoscimus, ut omnem
conatum adhibeamus, quo quidem adversarios, si minus in pluribus, sal-
tem in aliquibus, a semel concepta pertinacia dimovere possemus.
Sed rem in eum statum redactam animadvertimus, ut nostra in potestate
propemodum nihil, certe hoc ipsum situm non sit, ut superiorum nostro-
rum iussa et praescripta transgredi liceat. Dolemus cum Vestra Illustris-
sima Dominatione omnibusque bonis eorum maxime culpa factum, quos
muneris et dignitatis potentiaeque intuitu minime decuit, ut pacem adeo
probrosam facere cogamur. Facienda tamen est superis ita volentibus, ut
vel brevi aliquo intervallo a tantis malis respirare liceat.
Hoc autem polliceri possumus nos in tantis rerum angustiis nihil omissu-
ros , quod ulla ratione ad rei catholicae commodum promovendum facere
posse videatur.
Hisce Vestrae Illustrissimae Dominatonis benedictas manus venerenter
deosculando eidem officiorum nostrorum obsequia deferimus.