Acta Pacis Westphalicae II B 4 : Die französischen Korrespondenzen, Band 4: 1646 / Clivia Kelch-Rade und Anuschka Tischer unter Benutzung der Vroarbeiten von Kriemhild Goronzy und unter Mithilfe von Michael Rohrschneider
Quam benevolo fortique animo amicitiam Suecicam colat Gallia, utriusque regni hostes
experiuntur, narrare Maiestati Vestrae supervacaneum foret. Nobis certe ad pacem legatis
iam fere triennium sic exactum est, ut ne quid in fide atque constantia inviolati foederis
non modo desideretur, sed usibus vestris ac temporibus nunc agendo et consulendo, nunc
etiam sustinendo nos in tota hac tractatione non parum commodaverimus. Id ipsum, Se-
renissima Domina, nullo non studio et conatu abunde praestitum in puncto satisfactionis
Suecicae tum coronae, tum militiae vel ipsos Maiestatis Vestrae legatos citamus testes.
Quin etiam novissime, ubi res tandiu exoptata ad finem vergere visa est, ea fecimus, unde
sociis vel damno nostro satisfieri velle luculenter probavimus. Cum enim se neutri militiae
stipendia solvere posse affirmarent Caesareani et inopiam tot calamitatibus attritae Ger-
maniae causarentur, remisimus nos conditionem, sicque evicimus, ut vestri saltem exerci-
tus ratio habeatur.
At non eadem faelicitate caetera processerunt; quod pro satisfactione regni Suecici postu-
latum est, adipisci totum non potuimus, et quidem, cum sit illud longe maioris momenti,
non mirum, si complures difficultatum remorae sese nobis obiecerint. Imprimis vero tres
istae faelici cursu in altum provectos iamque portum e proximo spectantes plane restite-
runt: Nulla ratione nullisve machinis expugnare animos Brandeburgensium potuimus,
quatenus iure suo plus quam in alterutra Pomerania Maiestati Vestrae cedant. Dux item
Megapolitanus eo adduci nequit, ut integram Wismariae proprietatem in vos transferat.
Postremo Caesareani ipsique Imperii ordines archiepiscopatum et episcopatum profanis
titulis usucapi posse pernegant nec sui iuris esse aiunt principem saecularem ex ecclesi-
astico facere. Absque consensu autem ista retineri aut aliis, quam par est, nominibus pos-
sideri, non vacat profecto multis periculis. Numquam elector Brandeburgicus exsolvet
sacramento ordines Pomeraniae, nec hi eiusmodi obligationis religione non soluti fidem
Maiestati Vestrae astringent unquam. Idem de duce Megapolitano et Wismariensibus pari
iure metuendum; quis enim dubitet principes, urbes, populos sola necessitate ut pareant
adactos, non in omnem novandi occasionem et asserendi se in libertatem intentos fore,
quin instigaturi quoque et adiuturi sunt clam et palam Danos, Polonos, Batavos, Anseati-
cos quotquot denique seu ratione commerciorum, seu rei publicae causa aequis parum
oculis potentiam Maiestatis Vestrae tantamque fortunarum accessionem aegre intuentur.
Subest et gravissima causa, quamobrem Gallos Suecosque de maturanda pace Germaniae
sollicitos esse oporteat, digna sane, quae pro summa illa Maiestatis Vestrae, qua annos
plurimum antevertit, prudentia sedulo perpendatur. Ordines Fœderatarum Provinciarum,
quod probe novit Maiestas Vestra, tractatum suum cum Hispanis paene ad finem perdu-
xerunt, ipsos ingens impatiensque quietis cupido adeo agit, ut dicis tantum causa bellum
gerere vel potius non gerere videantur. Si vero nos tandem, quod aliter vix fieri posse
haud gravate negabimus, eo adduxerint, ut pax Hispanica praeeat, omnis belli moles e
Belgio atque Italia Suecis incumbet. Vix enim ne tunc quidem nostri maiora cis Rhenum
aut maioribus viribus tentarint, quam nunc maxime faciunt.
Verum antequam in novas istas ac fere inexplicabiles rerum difficultates utrique nos con-
iiciamus, propius dispiciendum est Maiestati Vestrae, an quae offeruntur pacis conditiones,
honestae, utiles, gloriosae sibi futurae sint, nunquid mitius agi possit et debeat cum Impe-
rii proceribus, qui si ad mere impossibilia cogantur, consilium a desperatione sunt capturi.
Omnino (quod non ex nostra aestimatione, qui Maiestati Vestrae omnia summa cupimus,
sed ex alieno eorum sensu, qui penitius res Germanicas perspexerunt, praefata venia dic-
tum esto) nullus est toto utroque conventu, sunt autem subactae prudentiae plurimi, qui
legatorum vestrorum postulata severiora ac nimia non existimet. Illorum iudicium non
moraremur, si tenacius inhaerendo promoveri desideria sociorum possent. Sed cum ita
etiam deprehendamus nullam esse spem pacis reliquam, nisi Maiestas Vestra de eiusmodi
postulatis quaedam gratiose remittat, sibi haud dubie patietur ab amicissimo rege consi-
lium ultro porrigi. Equidem haud suspectum illud erit, quod ab ipsis consultoribus tan-
quam optimum capitur, tanquam Galliae utilissimum regi probatum est. Placeat Maiestati
Vestrae convertere tantisper oculorum mentisque aciem in ditiones illas locaque Galliae
nostrae opportunissima, quae
nostros tot olim dominiis, ducatibus, regnis spoliavit; consideret, quanta pecuniae vi ea
ipsa, quae et belli et repetundarum iure ad nos pertinent, redimenda putavimus. Tanti est
armorum faelicitati bonam famam cautionemque adiicere et in viam, qua ad pacem eatur,
ingredi.
Speramus itaque Maiestatem Vestram secum reputaturam christianissimae reginae consi-
lia, quo se ad eas pacis leges componat, quas accipere possint, quorum interest. Pomerania
anterior, Rugia, condominium Wismariense, episcopatus Bremensis ac Verdensis cum
stipendio ad dimittendum exercitum non sunt adeo paenitenda virtutis Suecicae praemia.
Haec toti conventui Monasteriensi non minus quam Osnaburgensi multa quidem et bene
multa, non tamen iniqua videri sensimus, quodque caput est rei, id omne, quantum quan-
tum est, cum eorum consensu, ad quos ea res pertinet, cum omnium applausu iureque
perpetuo obtineri potest, id denique secundiore fama, tutiore conscientia, maiori securi-
tate possideri. Ut vero ampliora fortasse per bellum uberioraque speranda forent, at Vest-
ris Maiestatibus misertum tandem afflictae christianitatis oportet, quae mutuis suorum
vulneribus ad internecionem paene confossa iam repetitae Turcarum invasioni diripienda
relinquitur. Communis periculi aleam diutius refugere aut periclitantibus christianis opem
denegare non potest christianissimus rex. Neque dubitamus, quin quae in partem claris-
simi nominis venit Christina Serenissima, etiam in laudis numquam intermoriturae venire
gestiat.
His gravissimis, ni fallimur, argumentis annectenda haud putamus, quae non modo a re-
rum humanarum, sed ab horum etiam temporum conditione sese ultro animis ingerunt,
incerta casuum, ancipitem armorum sortem, inexpectatos ac erumpere faciles de impro-
viso motus, exhausta aeraria, fatigatum militem, pertaesos diuturni belli onerumque impa-
tientes populos, haud obscuras demum finitimorum principum simultates. Iam enim ubi-
que suspectam, quibusque minime oportuit, regnorum faelicitatem et concordiam fieri,
occultas coitiones haberi, nova passim consilia agitari, nova fœdera, novos hostes parari
nemo est, qui nesciat. Quo magis futurum confidimus, ne hasce literas, honestissimam
muneris officiique nostri partem, sequius quisquam interpretetur, cum maxime eo ipso
tempore, quo Maiestatem Vestram rogamus, ne constituendae preclarae pacis opportuni-
tatem corrumpi patiatur, eo inquam ipso momento, [ quo] regius Galliae exercitus collatis
cum Suecico signis viribusque acre bellum transferat in proprias hostis ditiones, quodque
magis est, in eum principem, qui et egregium pridem prae se tulit publicae tranquillitatis
studium et praecipuus Imperatori author extitit, ut utrique regno cumulate satisfieret.
Sperandum est Maiestatem Vestram instinctu divino afflatuque iis usuram consiliis, quae
et ipsi et fcederatis erunt salutaria. Nos, quae caepimus damusque, utrisque decora, utilia
fortasse et necessaria esse censemus, nihil tamen inexpertum interim relicturi, quo vel
diversae partis vel aliorum principum ministros ad vestrorum sententiam, quacumque tan-
dem via licuerit, pertrahere rursus conemur. Quid enim christianissimo regi aut maius ad
propagandam gloriam aut aptius ad stabiliendas opes accidere possit, quam si redactis in
ordinem aemulis res sociorum florentissimas amplissimasque conspiciat, imo et faciat.
In hoc voto conquiescentes omnia Maiestati Vestrae obsequia studiaque nostra reverenter
deferimus.