2

Beilage A zu nr. 126

3

Protokoll, [ Münster] 1646 Mai 22, 23. Kopie: RK FrA Fasz. 52a fol. 140–144’; ÖstA Tirol

4

Fasz. 20e S. 1505–1512; KHA A 4 nr. 1628/20 unfol. – Druck: APW III C 2, 632 Z. 3 – 635

5

Z. 8.

6

Beilage B zu nr. 126

7

Mündliche Erklärung und Schriftsatz der kaiserlichen Gesandten an die Mediatoren über die

8

französische Satisfaktion (lat.)

47

Dazu APW III C 2, 635 Z. 9–12; Dickmann, 282. Grundlage dieser Stellungnahme war die

48

von den frz. Ges. den Mediatoren am 23. Mai 1646 vorgetragene Alternative ( APW III C 2,

49

634 Z. 5–16).

, [ Münster 1646 Mai 24]. Kopie: RK FrA Fasz. 52a fol. 136–138

9

= Druckvorlage; TA Ka. 109 Z 3 nr. 40–44 fol. 394–396’ – Konzept: RK FrA Fasz. 92 IX

10

nr. 1228 fol. 65–67’.

11

Consultum non est, ut

46

11 Brisacum] Aus dem Konzept (fol. 65) übernommen, in der Druckvorlage Brisiacum.

Brisacum ulla ratione in manibus Gallorum relinquatur.

12

1. Quia situs ad conservandam et propagandam armis potentiam incomparabilis est.

13

2. Quia sine Brisaco Brisgavia contra subitas Gallorum irruptiones, militum excursiones et

14

depraedationes tuta esse nequit.

15

3. Quia cum Brisaco Gallis spes et ambitio ad invadendam coronam Imperialem inseparabi-

16

liter coniuncta erit.

17

4. Quia si consentiatur, ut in manibus retineant, donec rex adolescat, nulla probabilis spes

18

superest, maiorem factum passurum esse, ut domui Austriacae restituatur. Ergo res ad no-

19

vum bellum deveniet.

20

Satius igitur erit, quascunque conditiones admittere, ut statim amoveantur. Itaque secunda

21

propositio extra dubium melior domuique Austriacae tollerabilior est, sed cum aliquo tem-

22

peramento.

23

Rationes autem sunt istae:

24

1. Differt situs utriusque oppidi Rheinfeldae et Lauffenbergae a Brisaco quantum villa ru-

25

stica a nobilissimo totius Germaniae munimento et propugnaculo.

26

2. Nihil refert, etiamsi fortificationes destruantur, facili enim negocio Rhenus in duo brachia

27

dividi, totaque civitas cum amplissimo soli adiacentis spacio in formam insulae redigi potest,

28

novaeque fortificationes, si bellum ingruat, exiguo temporis spacio absque magno sumptu

29

excitari possunt.

30

3. Amisso Brisaco amitteretur etiam ius telonii et vectigalis supra Rhenum.

31

4. Etiamsi Rheinfelda satis validum oppidum sit et multas habeat commoditates, quibus

32

validior reddi possit, tamen ager circumiacens valde angusti spacii est, ac transitus in citerio-

33

rem Rheni ripam, si armis agendum foret, facili negocio prohiberi potest.

34

5. Galli nullas copias hic transmittere possunt, nisi quos per Helvetiorum terras traducere

35

permittuntur, unde, si pax et amicitia a domo Austriaca cum Helvetiis conservetur, non tam

36

facile erit Gallis, quoties libuerit, citeriorem Rheni ripam invadendi.

37

6. Dubium non est, hac ipsa concessione maximam excitatum iri diffidentiam inter Gallos et

38

Helvetios ac tanto maiorem istorum fore coniunctionem cum domo Austriaca contra ni-

39

miam potentiam Gallicam.

40

7. Minus est damnum quoad redditus camerales, nam Lauffenbergae ius vectigalium ad civi-

41

tatem spectat, Rheinfeldae quidem nonnihil participat de vectigalibus patrimonium princi-

42

pis, sed hoc exigui est momenti. Ratio est, quia Rhenus ibi scabiosus est et aegre nec sine

43

periculo navigabilis.

44

Consideratis igitur considerandis declaratio nomine sacrae Caesareae maiestatis videtur talis

45

facienda esse:

[p. 225] [scan. 305]

1

Primo

46

Hier beginnt der Teil der mündlichen Erklärung, der den Mediatoren auch als Schriftsatz

47

eingereicht wurde ( APW III C 2, 635 Z. 11–12).

omnium repetunt Caesareani conditiones omnes et singulas in prima sua satisfactio-

2

nis oblatione propositas, nec aliter, nisi de his conventum fuerit, obligari volunt. Etsi non

3

conveniat, quod omnia pro non dictis, non propositis, non factis haben debeant.

4

Deinde consentiunt, ut rex christianissimus una cum Alsatia superiore et inferiore itemque

5

Suntgaudia, quatenus scilicet hucusque ad domum Austriacam spectarunt, iure allodii et

6

proprietatis cum omnimoda iurisdictione et superioritate sibi et familiae Borboniae in per-

7

petuum retineat Rheinfeldam et Lauffenbergam et quicquid ad easdem trans Rhenum spectat

8

comprehensis etiam earundem balivatibus ratione territorii Transrhenani duntaxat adeo, ut

9

nulla omnino ratione rex christianissimus eapropter sacro Romano Imperio obligatus sit, nisi

10

quod pacem et amicitiam stabilem et perpetuam cum eodem colere et conservare debeat.

11

2. Possint tenere Galli praesidia Tabernis Alsatiae, Benfeldae itemque Philippsburgi durante

12

minorennitate regis. Cum enim loca haec ad episcopatus Argentinensem et Spirensem perti-

13

neant, eorundem iurisdictiones quascunque, iura, redditus, dominia, proprietates ipsis domi-

14

nis episcopis eorumque capitulis sarta tecta manere Caesareani cupiunt.

15

3. Cum Galli hoc modo pro uno ponte, qui Brisaci est, duos acquirant, Rheinfeldensem et

16

Lauffenbergensem, traducendis exercitibus aptissimos, rationi conveniens est, ut pons Brisa-

17

censis quoque in suo statu permaneat, id quod ob mutua subditorum commercia, maxime ad

18

exportanda vina Alsatica in Sueviam, etiam ipsis Gallis utilissimum erit. Consentiunt tamen

19

Caesareani, ut propugnacula, quae pontibus hisce praestructa sunt, solo aequentur ac reli-

20

quae civitatis munitiones novae et exteriores pariter destruantur relictis in suo pristino statu

21

antiquis moeniis et turribus.

22

4. Restituatur igitur his conditionibus Brisacum domui Austriacae eidemque permaneant

23

reliquae duae civitates sylvestres, Waldishutum et Seckinga, cum omnibus pagis, villis, sub-

24

urbiis, vasallis, subditis, agris, forestis, castris, omnibusque, quae cis Rhenum sunt et antiquitus

25

ad patrimonium principis redditusque camerales domus Austriacae pertinebant, non obstante

26

quod antehac ad iurisdictionem ac districtum balivatus Lauffenbergensis sive Rheinfeldensis

27

spectassent, quocunque iure, ratione aut modo adeo, ut rex christianissimus nihil quicquam

28

iuris sibi arrogare in hac citeriori Rheni ripa sita sunt, attribuere aut usurpare debebit, adeo, ut

29

utraque Rheni ripa utriusque partis iurisdictio, territorium et superioritas discernatur et finia-

30

tur, salvis tamen nihilominus utrobique privatorum hominum, vasallorum subditorum com-

31

munitatumque possessionibus, sive ad ecclesiasticos sive ad seculares pertineant.

32

De his, si conventum utrinque fuerit, postea statim tractetur de conditionibus in prima Cae-

33

sareanorum oblatione positis et caeteris, quae huc pertinent.

34

Quo quidem loco Caesareani mentionem statim iniiciendam esse putant, ut, quod ad posses-

35

siones Austriacas a ducatu Wurtembergico revocatas attinet, ante omnia tractetur de demo-

36

liendo castro Hohendviel. Cum enim domui Austriacae castrum hoc tam ex antiquis quam

37

ex novis pactis cum domo Wurtembergica initis tradi debeat nec duces Wurtembergici un-

38

quam hisce pactis steterint, ad tollendas futurorum motuum occasiones consentit Caesarea

39

maiestas, ut prorsus destruatur, maxime cum hoc idem nuperrime Helvetiorum cantones a

40

residente Caesareo

48

Zu Sebastian Zwyer von Evibach vgl. [nr. 163 Anm. 2] .

, qui apud eosdem agit, instantissime petierint.

41

Beilage C zu nr. 126

42

Gutachten der katholischen Reichsstände in puncto gravaminum, Münster 1646 Mai 19

49

Die Datierung ist von der dem Kaiser übersandten Kopie ( RK FrA Fasz. 52a fol. 146–154)

50

übernommen; tatsächlich ist das Gutachten wahrscheinlich einige Tage später fertiggestellt

51

( APW III A 4.1, 285 Anm. 1) und, wie hier in nr. 126 berichtet, am 23. Mai den ksl. Ges.

52

übergeben worden.

.

43

Kopie: RK FrA Fasz. 52a fol. 146–154; ebenda Fasz. 94 II nr. 255 S. 108–118; ebenda

44

Fasz. 96 VI fol. 372–381’; Giessen 210 nr. 125 S. 1262–1281 – Druck: Gärtner IX

45

nr. 145, 805–819.