Acta Pacis Westphalicae III C 2,1 : Diarium Volmar, 1. Teil: 1643 - 1647 / Joachim Foerster und Roswitha Philippe
Dienstag Dinstags, den 14. huius, schreiben wir nach Oßna-
brukh, sowol waß obvermeld termassen mit dem herrn bischof von Oßnabrukh
wegen der extension neutralitatis gehandlet worden, als auch, waß unser mei-
nung sei in puncto der intimation deß herrn grafen von Lamberg ankunfft an
die Schweden, sie ad visitationis officia ze obligiren. Item, ob der Rortée als
ambassador in Schweden per officia humanitatis zu besuechen [ 558].
Eodem zinstags, 14. huius, haben wir von Oßnabrukh, daß conte d’Avaux
sich gegen den Dänischen secretario contestirt, die cron Frankreich trage an
der Schweden einfall in Dennemarkh grosses missfallen, erkenne daher die
prolungationem der fridenshandlungen. Item, ob er nach Oßnabrukh kom-
men, die Schweden zu behandlen, das sie zu der hauptproposition schreitten
wolten, inmaassen man derselben beraits in materialibus et formalibus ver-
glichen wer, so wenden iedoch die Schweden vor, 1. weil noch kein chur-
fürstlicher gesandt zu Oßnabrukh wer, derselb congress iuxta conuentionem
praeliminarem noch nit ergentzt, 2. weren noch mehr reichsstände, die sie
gern bei den tractaten haben wolten, zu erwartten, als wölche mehrertheils
uff dem weeg, 3. müeßte vordrist wegen verglaittung der statt Stralsundt
und anderer immediatständen ein richtigkeit getroffen werden. Umb diser
ursachen willen es wol daß ansehen hab, daß die gegentheil die haupt-
handlung noch weit zurukhsetzen werden. Und weil dißortts die schuldt
allein uf die Schweden getrochen werden wöll, so sei leicht zu erachten rem
ex composito agi, damit man Französischentheils bei denn parlamenten und
statibus regni die eraignende tergiversation desto besser uff die Schweden
trechen und mit denselben beschönen, also denn statibus regni necessitatem
bellandi extorquiren möge [ 559].
Martis 14. huius venerunt ad nos domini mediatores circa horam 7. vesper-
tinam exponentes, quod eadem meridie Gallos de edenda sua propositione
satis instanter interpellassent, sed ipsos replicasse nihil se statuere posse,
priusquam plenipotentiae extraditae fuissent; cum enim die 20. Januarii
priores exspirauerint, nisi nouae extradantur, videri nos posse, quasi sine
plenipotentiis hic versemur. Replicatum quidem Gallos fide promissorum
teneri, etiam si nouae plenipotentiae non superuenissent, et promisisse
ipsos, quamprimum cum Suecis ea de re communicassent, se ad propositio-
nem faciendam progressuros; intercessisse colloquium, Auausium rediisse,
non esse dubium, quin quid faciendum concluserint. Itaque rectius facturos,
si absque eiusmodi tergiuersationibus rem ipsam tandem aggrederentur,
nam quod de exhibitione plenipotentiarum excusarent, haud magni ponderis
esse posse, quod iam constet illas in manu mediatorum esse. Nihilominus
tamen Gallos in sua perstitisse sententia. Nobis igitur se dispiciendum relin-
quere, quid factu opus videatur.
Nos memores eorum, quae Osnabrugis super negotiatione Auausii perscripta
fuere, respondimus: Satis nobis constare Gallos cum Suecis conuenisse, ut ne
propositio adhuc ulla fieret, itaque nihil aliud hic ab ipsis cum eiusmodi
dilatoriis obiectionibus quaeri, quam ut morae caussam a se auertere et in
Caesarem deriuare quavis ratione possent. Quapropter etsi iustam haberemus
rationem proposito nostro firmiter inhaerendi, scilicet non prius in extraditio-
nem plenipotentiarum consentire, quam Galli oblata nobis circa pacis media
propositione fidem adimplessent suam, tamen, ut ex nostra potestate omnem
prorsus ulterioris prolongationis praetextum e medio tollamus, nobis haud
graue fore, ut exhibitio utrinque per mediatores erga partes, ad recognoscen-
dum scilicet, fiat cum adiunctis copiis seu transumptis, ita scilicet, ut origina-
les plenipotentiae exhibeantur, cum formula conuenta conferantur, copiae in
manus partium tradantur, originalia vero ipsa mediatoribus reddantur atque
velut in deposito seruentur, donec Galli oblata nobis propositione ad ipsius
pacis principalem tractationem progressi fuerint. Non displicuit hic modus
dominis mediatoribus, quin censebant prudenter admodum et e re Caesaris
id fieri, sed rogabant, ut Hispanorum quoque mentem explorare vellemus.
Nos id polliciti sumus obiter insinuantes, quod Saauedra putaret impellen-
dos Gallos, ut darent mediatoribus propositionem clausam cum potestate
aperiendi et nobis significandi, an ad tractatus pacis principales directa esset.
Hoc facto statim dein extraditio sequi deberet. Quam illi rationem absque
fructu futuram aiebant, quod iam Gallis similia quaedam insinuassent, qui
tamen a priore sua sententia cedere prorsus noluerint. Venetus ex iis, quae de
actis inter Auausium et Suecos commemoraueramus, occasionem arripuit
invehendi in dissensiones Germanorum dicens, quod ipsimet ansam huius-
modi protelationibus darent. Nisi enim plurimi ex ipsis et quidem sublimioris
fortunae Gallorum Suecorumque ausus in perscribendis ad ipsos literis tant-
opere commendassent spemque fecissent se ad hosce congressus etiam
inuito Caesare missuros, nunquam illos in tantum audaciae progressuros
fuisse, ut tam praefracte abnuerent tractatuum initia atque adeo spem sibi in
armis potius quam in pacificatione positam quasi palam ostenderent. Sed et
praeuidere se aiebat ex huiusmodi comparentium multitudine nihil praeter
rerum omnium confusionem orituram esse.
Dinstags, den 14. huius, empfangen wir a Caesare reponsum uff unser rela-
tion de 20. Januarii sub dato Prag, 3. huius. Placidiren dasienig, waß in
puncto deren mit denn Spanischen gesandten mehrers als mit denn chur-
fürstlichen deputatis gepflogener communication von unß in einem beson-
dern schreiben berichtet worden. 2. Schikhen abschrifft, waß dem abbt zu
Sigburg
Bertram von Bellinghausen. Abt von Siegburg 1620–1653. Vgl. APW [II A 2 S. 175 Anm. 2.]
wegen reparation der brukhen daselbst zugeschriben worden.
3. Daß unser bericht wegen der Frantzosen abermals so vilfältig gebrauchen-
der tergiuersationum zu Frankfurt zu dem ende communicirt, damit sie
sehen sollen, denen Franzosen nit zu vil ze trawen noch ihren wortten zu
glauben. 4. Wir sollen auch nit underlassen, dessen bei denn mediatorn
remonstrationes zu thuen. Und dise drei puncten seind in beanttworttung des
andern relationschreibens ab eodem dato [ 561].
Eodem von Oßnabrukh bericht wegen deß d’Avaux negociato daselbst cum
Suecis und waß er mit dem Denischen secretari discurirt, darauß erscheint,
daß die Franzosen sich auff die Schweden entschuldigen und also beeder-
seits vor ankunfft der churfürstlichen und fürstlichen und steden deputir-
ten, auch der passporten pro statibus immediatis, kein proposition thuen
wöllen, de 13. huius [ 562] .
brukh, sowol waß obvermeld termassen mit dem herrn bischof von Oßnabrukh
wegen der extension neutralitatis gehandlet worden, als auch, waß unser mei-
nung sei in puncto der intimation deß herrn grafen von Lamberg ankunfft an
die Schweden, sie ad visitationis officia ze obligiren. Item, ob der Rortée als
ambassador in Schweden per officia humanitatis zu besuechen [ 558].
Eodem zinstags, 14. huius, haben wir von Oßnabrukh, daß conte d’Avaux
sich gegen den Dänischen secretario contestirt, die cron Frankreich trage an
der Schweden einfall in Dennemarkh grosses missfallen, erkenne daher die
prolungationem der fridenshandlungen. Item, ob er nach Oßnabrukh kom-
men, die Schweden zu behandlen, das sie zu der hauptproposition schreitten
wolten, inmaassen man derselben beraits in materialibus et formalibus ver-
glichen wer, so wenden iedoch die Schweden vor, 1. weil noch kein chur-
fürstlicher gesandt zu Oßnabrukh wer, derselb congress iuxta conuentionem
praeliminarem noch nit ergentzt, 2. weren noch mehr reichsstände, die sie
gern bei den tractaten haben wolten, zu erwartten, als wölche mehrertheils
uff dem weeg, 3. müeßte vordrist wegen verglaittung der statt Stralsundt
und anderer immediatständen ein richtigkeit getroffen werden. Umb diser
ursachen willen es wol daß ansehen hab, daß die gegentheil die haupt-
handlung noch weit zurukhsetzen werden. Und weil dißortts die schuldt
allein uf die Schweden getrochen werden wöll, so sei leicht zu erachten rem
ex composito agi, damit man Französischentheils bei denn parlamenten und
statibus regni die eraignende tergiversation desto besser uff die Schweden
trechen und mit denselben beschönen, also denn statibus regni necessitatem
bellandi extorquiren möge [ 559].
Martis 14. huius venerunt ad nos domini mediatores circa horam 7. vesper-
tinam exponentes, quod eadem meridie Gallos de edenda sua propositione
satis instanter interpellassent, sed ipsos replicasse nihil se statuere posse,
priusquam plenipotentiae extraditae fuissent; cum enim die 20. Januarii
priores exspirauerint, nisi nouae extradantur, videri nos posse, quasi sine
plenipotentiis hic versemur. Replicatum quidem Gallos fide promissorum
teneri, etiam si nouae plenipotentiae non superuenissent, et promisisse
ipsos, quamprimum cum Suecis ea de re communicassent, se ad propositio-
nem faciendam progressuros; intercessisse colloquium, Auausium rediisse,
non esse dubium, quin quid faciendum concluserint. Itaque rectius facturos,
si absque eiusmodi tergiuersationibus rem ipsam tandem aggrederentur,
nam quod de exhibitione plenipotentiarum excusarent, haud magni ponderis
esse posse, quod iam constet illas in manu mediatorum esse. Nihilominus
tamen Gallos in sua perstitisse sententia. Nobis igitur se dispiciendum relin-
quere, quid factu opus videatur.
Nos memores eorum, quae Osnabrugis super negotiatione Auausii perscripta
fuere, respondimus: Satis nobis constare Gallos cum Suecis conuenisse, ut ne
propositio adhuc ulla fieret, itaque nihil aliud hic ab ipsis cum eiusmodi
dilatoriis obiectionibus quaeri, quam ut morae caussam a se auertere et in
Caesarem deriuare quavis ratione possent. Quapropter etsi iustam haberemus
rationem proposito nostro firmiter inhaerendi, scilicet non prius in extraditio-
nem plenipotentiarum consentire, quam Galli oblata nobis circa pacis media
propositione fidem adimplessent suam, tamen, ut ex nostra potestate omnem
prorsus ulterioris prolongationis praetextum e medio tollamus, nobis haud
graue fore, ut exhibitio utrinque per mediatores erga partes, ad recognoscen-
dum scilicet, fiat cum adiunctis copiis seu transumptis, ita scilicet, ut origina-
les plenipotentiae exhibeantur, cum formula conuenta conferantur, copiae in
manus partium tradantur, originalia vero ipsa mediatoribus reddantur atque
velut in deposito seruentur, donec Galli oblata nobis propositione ad ipsius
pacis principalem tractationem progressi fuerint. Non displicuit hic modus
dominis mediatoribus, quin censebant prudenter admodum et e re Caesaris
id fieri, sed rogabant, ut Hispanorum quoque mentem explorare vellemus.
Nos id polliciti sumus obiter insinuantes, quod Saauedra putaret impellen-
dos Gallos, ut darent mediatoribus propositionem clausam cum potestate
aperiendi et nobis significandi, an ad tractatus pacis principales directa esset.
Hoc facto statim dein extraditio sequi deberet. Quam illi rationem absque
fructu futuram aiebant, quod iam Gallis similia quaedam insinuassent, qui
tamen a priore sua sententia cedere prorsus noluerint. Venetus ex iis, quae de
actis inter Auausium et Suecos commemoraueramus, occasionem arripuit
invehendi in dissensiones Germanorum dicens, quod ipsimet ansam huius-
modi protelationibus darent. Nisi enim plurimi ex ipsis et quidem sublimioris
fortunae Gallorum Suecorumque ausus in perscribendis ad ipsos literis tant-
opere commendassent spemque fecissent se ad hosce congressus etiam
inuito Caesare missuros, nunquam illos in tantum audaciae progressuros
fuisse, ut tam praefracte abnuerent tractatuum initia atque adeo spem sibi in
armis potius quam in pacificatione positam quasi palam ostenderent. Sed et
praeuidere se aiebat ex huiusmodi comparentium multitudine nihil praeter
rerum omnium confusionem orituram esse.
Dinstags, den 14. huius, empfangen wir a Caesare reponsum uff unser rela-
tion de 20. Januarii sub dato Prag, 3. huius. Placidiren dasienig, waß in
puncto deren mit denn Spanischen gesandten mehrers als mit denn chur-
fürstlichen deputatis gepflogener communication von unß in einem beson-
dern schreiben berichtet worden. 2. Schikhen abschrifft, waß dem abbt zu
Sigburg
Bertram von Bellinghausen. Abt von Siegburg 1620–1653. Vgl. APW [II A 2 S. 175 Anm. 2.]
3. Daß unser bericht wegen der Frantzosen abermals so vilfältig gebrauchen-
der tergiuersationum zu Frankfurt zu dem ende communicirt, damit sie
sehen sollen, denen Franzosen nit zu vil ze trawen noch ihren wortten zu
glauben. 4. Wir sollen auch nit underlassen, dessen bei denn mediatorn
remonstrationes zu thuen. Und dise drei puncten seind in beanttworttung des
andern relationschreibens ab eodem dato [ 561].
Suecis und waß er mit dem Denischen secretari discurirt, darauß erscheint,
daß die Franzosen sich auff die Schweden entschuldigen und also beeder-
seits vor ankunfft der churfürstlichen und fürstlichen und steden deputir-
ten, auch der passporten pro statibus immediatis, kein proposition thuen
wöllen, de 13. huius [ 562] .