Acta Pacis Westphalicae III C 2,1 : Diarium Volmar, 1. Teil: 1643 - 1647 / Joachim Foerster und Roswitha Philippe
Freitag
Darauff anttwortten wir sub dato 20. huius, daß es
noch in unvorgriffnem standt beruhen thet, der Schwedische resident in
Münster ankommen, sich aber noch umb kein visiten angemeldt, desglei-
chen, daß auch der Französische resident Rortée von Oßnabrukh sich in
Münster begeben, unwissend, waß noch sein negotiation mit den Französi-
schen gesandten sein möcht, deme doch nachgeforscht werden soll [ 262].
Eodem dato schreiben wir auch der Kayserlichen hoffcammer wegen ent-
hebung des wexls von Cöln uff Münster [ 263].
Von Oßnabrukh berichten die Kayserlichen gesandten sub 15. huius, das der
Oxenstirn inen per decanum St. Johannis andeutten lassen, er köndte sie ob
denegatam hactenus mandati exhibitionem vor keine Kayserliche gsandten
halten, wolte noch 8 tag zusehen und alsdann uff ein andere resolution
gedenkhen, darüber sie ine beanttwortten lassen, hetten gwalts gnug, daß
sie aber selben one newen Kayserlichen bevelch nit vorweisen köndten,
seyen die Schweden schuldig, verhoffen nit, das er sich unterfangen werde,
inen terminum zu praefigiren. Sodann vermeinen sie, daß die Französischen
literae requisitoriae ad status imperii per glossas zu refutiren und beederseits
ein proiect auffgesetzt und nach hof verschikht werden soll [ 264].
Nach Oßnabrukh anttwortten wir vom 20. huius mit bericht, alles noch im
vorigem standt, auch bedeuttermaassen ein proiect verfaßt werden soll [ 265].
Eodem werden unß von Oßnabrukh die bei diser ordinari eingelangte
Kayserliche anttwortt und beylag abschrifften Churbayer- und Saxen in
puncto editionis mandatorum ad Caesarem abgangener guettachten com-
municirt, da dann Ihr Maiestät noch weiter resolution vertrösten und erin-
nern, sich inmittelst allein mit ermangleter instruction zu entschuldigen,
sonsten aber anderwerts diser empfangner churfürstlichen schreiben kein
meldung ze thun noch uff dieselben waß ze handlen [ 266].
Veneris 20. huius a meridie inuisit nos orator Venetus breuiter innuens
petiisse a se Gallos, ut nobis aduentum residentis Sueciae Rosenhanii signi-
ficaret simulque percontaretur, si is nos inuiseret, an et nos idem honoris et
ipsi habituri ipsumque resalutaturi essemus. Scire se quidem hoc officii ab
oratoribus et ambasciatoribus coronarum residentibus non deberi, sed ta-
rnen credere se, quod iam abunde humanitatem et ciuilitatem nostram erga
alios testatam fecissemus, nos hic quoque spei ab aliis conceptae non defu-
turos, maxime quod intelligat idem a Caesareanis Osnabruggi factitatum esse.
Respondimus nos hactenus, quae ad ciuilitatem pertinerent, nihil intermi-
sisse, itaque haud grauatim istum residentem ad nos salutatum admissuros
eundemque resalutaturos, seruata tamen utrobique Caesareae maiestatis
praeeminentia eaque conditione, ut salutatio et visitatio ista prorsus intra
terminos ciuilitatis consistere debeat.
Coepit deinde Venetus enarrare, quod his diebus inter deambulandum Serui-
ento obuiam factus grauiter ipsum conqueri sensisset, quod Thuillerio a
Caesareanis literae salui conductus denegatae fuissent, esse hanc speciem
quandam seruitutis nec e re et autoritate sui regis, ut ipsius legati ad hunc
modum tractari se patiantur, nisi his remedium afferatur, se et collegam de
mutandis locis congressum cogitare coactum iri. Deinde quaerebat, an cum
proximo ordinario cursore nullam a Caesare resolutionem circa editionem
plenipotentiarum Osnabruggi faciendam accepissemus. Iam enim Gallis per
Suecos significatum aduenisse noua ipsis ex Suecia mandata, ut omnino non
obstante bello Danico in tractanda pace mandatisque exhibendis progredi
possent, cum ampliori additamento, ut, si quid occurreret, quod ad reginam
ob morae periculum referre non liceat, etiamsi grauioris momenti sit, de eo
tamen conclusiue cum aduersariis pacisci et ad id, quod conclusum fuerit,
valide reginam et regnum Sueciae obligare possint. Ipsos tamen Suecos hac
de re nolle Caesarianos facere certiores, priusquam ipsi, quae Caesaris circa
editionem mandatorum mens sit, exposuissent. Caussam autem, quod haec
noua mandata serius aduenissent, esse, quod regina aliquanto tempore
aegrotauerit.
Nos ad primum, Seruientum sine caussa in eiusmodi querelas prorumpere.
Scire nos, quantum legatis de pace tum ex conuentione Hamburgensi tum ex
iure gentium debeatur, sed iam constare Thuillerium longe aliis consiliis ad
regem Daniae pergere. Potius in eo esse, ut Danum in noua faedera concitet
et pacem ipsam cum Suecis ineundam iis conditionibus interpolet, quo maior
inde bellorum moles Caesari et imperio obuolui possit. Itaque nostro iudicio
literas salui conductus recte ipsi denegatas, sane si nobis, priusquam hinc
discederet, de huiusmodi consiliis constitisset, nec nos ullo modo daturos
fuisse. Ad secundum, libenter nos ista audire, hinc nimirum palam fieri
Suecos haud syncero animo a Caesarianis editionem plenipotentiarum flagi-
tasse , cum necdum ipsi noua ista mandata haberent, sed nunc demum adue-
nisse faterentur; an et quomodo autem de bis fidem Caesarianis facere velint,
tum videri posse, quando et isti Caesareanis noua mandata aduenisse nunci-
auerint.
Ille ad ea, quae de commissione Thuillerii respondimus, primo pernegare et
simpliciter tantum, ut pax inter Danum Suecosque coeat, curaturum dicere,
adeo ut res Imperatoris neutiquam duriori quam ante hoc bellum statu
futurae sint. Aliter se grauiter Gallis hoc peruersum negotiandi studium
exprobraturum. Deinde cum reponeremus facile nos credere Gallos quam
simplicissime caussam Thuillerianae legationis proposituros, ut nihil nisi
meram pacem spirare videantur, sed interea nos ipsorum consilia non latere,
perspectum nobis, quibus pollicitationibus et argumentis residens Gallicus
Rorteius et ipse Thuillerius Danum in suas partes pertrahere nitantur et
vero iam erga ipsius ministros usi sint, non dissimulabat talia haec esse, quae
iure merito reprehensionem subire deberent. Caussam autem Suecos, quod
tardius noua ipsis mandata aduenissent, in aduersam reginae, qua conflictata
esset, valitudinem reiicere.
noch in unvorgriffnem standt beruhen thet, der Schwedische resident in
Münster ankommen, sich aber noch umb kein visiten angemeldt, desglei-
chen, daß auch der Französische resident Rortée von Oßnabrukh sich in
Münster begeben, unwissend, waß noch sein negotiation mit den Französi-
schen gesandten sein möcht, deme doch nachgeforscht werden soll [ 262].
Eodem dato schreiben wir auch der Kayserlichen hoffcammer wegen ent-
hebung des wexls von Cöln uff Münster [ 263].
Von Oßnabrukh berichten die Kayserlichen gesandten sub 15. huius, das der
Oxenstirn inen per decanum St. Johannis andeutten lassen, er köndte sie ob
denegatam hactenus mandati exhibitionem vor keine Kayserliche gsandten
halten, wolte noch 8 tag zusehen und alsdann uff ein andere resolution
gedenkhen, darüber sie ine beanttwortten lassen, hetten gwalts gnug, daß
sie aber selben one newen Kayserlichen bevelch nit vorweisen köndten,
seyen die Schweden schuldig, verhoffen nit, das er sich unterfangen werde,
inen terminum zu praefigiren. Sodann vermeinen sie, daß die Französischen
literae requisitoriae ad status imperii per glossas zu refutiren und beederseits
ein proiect auffgesetzt und nach hof verschikht werden soll [ 264].
Nach Oßnabrukh anttwortten wir vom 20. huius mit bericht, alles noch im
vorigem standt, auch bedeuttermaassen ein proiect verfaßt werden soll [ 265].
Kayserliche anttwortt und beylag abschrifften Churbayer- und Saxen in
puncto editionis mandatorum ad Caesarem abgangener guettachten com-
municirt, da dann Ihr Maiestät noch weiter resolution vertrösten und erin-
nern, sich inmittelst allein mit ermangleter instruction zu entschuldigen,
sonsten aber anderwerts diser empfangner churfürstlichen schreiben kein
meldung ze thun noch uff dieselben waß ze handlen [ 266].
Veneris 20. huius a meridie inuisit nos orator Venetus breuiter innuens
petiisse a se Gallos, ut nobis aduentum residentis Sueciae Rosenhanii signi-
ficaret simulque percontaretur, si is nos inuiseret, an et nos idem honoris et
ipsi habituri ipsumque resalutaturi essemus. Scire se quidem hoc officii ab
oratoribus et ambasciatoribus coronarum residentibus non deberi, sed ta-
rnen credere se, quod iam abunde humanitatem et ciuilitatem nostram erga
alios testatam fecissemus, nos hic quoque spei ab aliis conceptae non defu-
turos, maxime quod intelligat idem a Caesareanis Osnabruggi factitatum esse.
Respondimus nos hactenus, quae ad ciuilitatem pertinerent, nihil intermi-
sisse, itaque haud grauatim istum residentem ad nos salutatum admissuros
eundemque resalutaturos, seruata tamen utrobique Caesareae maiestatis
praeeminentia eaque conditione, ut salutatio et visitatio ista prorsus intra
terminos ciuilitatis consistere debeat.
Coepit deinde Venetus enarrare, quod his diebus inter deambulandum Serui-
ento obuiam factus grauiter ipsum conqueri sensisset, quod Thuillerio a
Caesareanis literae salui conductus denegatae fuissent, esse hanc speciem
quandam seruitutis nec e re et autoritate sui regis, ut ipsius legati ad hunc
modum tractari se patiantur, nisi his remedium afferatur, se et collegam de
mutandis locis congressum cogitare coactum iri. Deinde quaerebat, an cum
proximo ordinario cursore nullam a Caesare resolutionem circa editionem
plenipotentiarum Osnabruggi faciendam accepissemus. Iam enim Gallis per
Suecos significatum aduenisse noua ipsis ex Suecia mandata, ut omnino non
obstante bello Danico in tractanda pace mandatisque exhibendis progredi
possent, cum ampliori additamento, ut, si quid occurreret, quod ad reginam
ob morae periculum referre non liceat, etiamsi grauioris momenti sit, de eo
tamen conclusiue cum aduersariis pacisci et ad id, quod conclusum fuerit,
valide reginam et regnum Sueciae obligare possint. Ipsos tamen Suecos hac
de re nolle Caesarianos facere certiores, priusquam ipsi, quae Caesaris circa
editionem mandatorum mens sit, exposuissent. Caussam autem, quod haec
noua mandata serius aduenissent, esse, quod regina aliquanto tempore
aegrotauerit.
Nos ad primum, Seruientum sine caussa in eiusmodi querelas prorumpere.
Scire nos, quantum legatis de pace tum ex conuentione Hamburgensi tum ex
iure gentium debeatur, sed iam constare Thuillerium longe aliis consiliis ad
regem Daniae pergere. Potius in eo esse, ut Danum in noua faedera concitet
et pacem ipsam cum Suecis ineundam iis conditionibus interpolet, quo maior
inde bellorum moles Caesari et imperio obuolui possit. Itaque nostro iudicio
literas salui conductus recte ipsi denegatas, sane si nobis, priusquam hinc
discederet, de huiusmodi consiliis constitisset, nec nos ullo modo daturos
fuisse. Ad secundum, libenter nos ista audire, hinc nimirum palam fieri
Suecos haud syncero animo a Caesarianis editionem plenipotentiarum flagi-
tasse , cum necdum ipsi noua ista mandata haberent, sed nunc demum adue-
nisse faterentur; an et quomodo autem de bis fidem Caesarianis facere velint,
tum videri posse, quando et isti Caesareanis noua mandata aduenisse nunci-
auerint.
Ille ad ea, quae de commissione Thuillerii respondimus, primo pernegare et
simpliciter tantum, ut pax inter Danum Suecosque coeat, curaturum dicere,
adeo ut res Imperatoris neutiquam duriori quam ante hoc bellum statu
futurae sint. Aliter se grauiter Gallis hoc peruersum negotiandi studium
exprobraturum. Deinde cum reponeremus facile nos credere Gallos quam
simplicissime caussam Thuillerianae legationis proposituros, ut nihil nisi
meram pacem spirare videantur, sed interea nos ipsorum consilia non latere,
perspectum nobis, quibus pollicitationibus et argumentis residens Gallicus
Rorteius et ipse Thuillerius Danum in suas partes pertrahere nitantur et
vero iam erga ipsius ministros usi sint, non dissimulabat talia haec esse, quae
iure merito reprehensionem subire deberent. Caussam autem Suecos, quod
tardius noua ipsis mandata aduenissent, in aduersam reginae, qua conflictata
esset, valitudinem reiicere.