Acta Pacis Westphalicae III C 2,1 : Diarium Volmar, 1. Teil: 1643 - 1647 / Joachim Foerster und Roswitha Philippe
Samstag
Sabbato 9. huius venit ad nos orator Venetus nobisque
significauit residentem Gallicum Cassellis rediisse cum responso a domina
landgrauia, quod consentiat non solum securitatem itinerum liberumque
commeatum a praesidiis suis Monasterium commeantibus mercesque suas
importantibus et exportantibus praestari, sed etiam omnes nouas vecturis
impositas exactiones tolli, si quidem a parte aduersa pariter obseruetur effec-
tumque detur. Eoque sensu suis praefectis militiae mandata perscripsisse ac
ipsi residenti in manus tradidisse, ut re cum omnibus quorum interest con-
clusa statim ad Hassiacae militiae praefectos perferri et publicari iubeat.
Igitur se a nobis expectare, quid pro perficiendo isto negocio fieri oportere
arbitraremur, sibi videri conficiendum aliquod communi nomine decretum
eique, quid utrobique obseruari debeat, inserendum fore.
Deinde nonnulla de Suecorum irruptione in Holsatiam disseruisset
diceret-
que se ab residente Gallico intellexisse factum hoc Cassellis non improbari,
quin communis rei bono ita fieri oportuisse, quod exercitum variis incom-
modis afflictum debilitatumque aliter reficere nequiret; quamvis consilium
prius cum Gallis non fuerit communicatum, cum tamen iam executioni man-
dandum esset, ipsis significatum caussasque explicatas fuisse. Subiunxit se
non putare eapropter tractatus Oßnabrugenses deserendos fore, sed omni-
bus modis operam dandam, ut omnium partium legati ibi permaneant, etsi
enim forte regis Daniae legati mediatorum officio amplius functuri non vide-
antur, tamen operae precium facturos, si persistant, quod congregatis tan-
dem aliquando utrobique partium legatis forte modus aliquis inueniri possit,
non solum initium tractando pacis negocio facere, sed etiam qua ratione
nouus iste motus componendus fuerit. Et huic rei forte residentem, quem
serenissima sua republica ad tractatus Osnabrugenses destinasset et breui
huc venturus esset, inseruire posse. Scripturum se perlibenter ad Danicos
legatos atque moniturum, ne discederent regique suo autores essent, ut re-
linquerentur; sed quod nesciat, an gratum ipsis facturus sit, rogare nos, ut
collegas nostros Osnabrugae interpellaremus, vellent animum sensumque
Danorum cum dexteritate explorare. Idem se a residente Gallico , ut per
ipsum, quid Sueci hac in re sentiant, penetretur, flagitaturum.
Gratias egimus pro ista communicatione ostendimusque, quod ad tollendas
istas militares exactiones attinet, iam a nobis officio nostro satisfactum. Cae-
sareae enim militiae praefectos recepisse se a parte sua, ne quid eiusmodi in
posterum quispiam auderet, seuere prohibituros, sed grauamen istud de
nouis licentis, quas appellant, ad electorem Coloniensem et episcopum Osna-
brugensem partim spectare, eos necessario requirendos fore, acturos
nos primo quidem cum regimine episcopali Monasteriensi, sin autem
isti rem ad dominum electorem, ut credibile sit, reiiciant, nos ad ipsum scrip-
turos. Et forte non abs re fore, si et ipse dominus orator scriberet.
Sed respondit, quod hoc nomine ad landgrauiam non scripsisset, nec ut ad
electorem scribat sibi conuenire posse. Quoad tractatus Osnabrugenses lauda-
uimus ipsius studium omnibus, quae pacis negocium quoquo modo impedire
posse viderentur, occurrendi, itaque nobis haud graue fore scribere mentem
ipsius ad Caesaris legatos Osnabrugae agentes ipsorumque prudentiae com-
missuros, quid factu consultum iudicaturi sint. Addidit deindecircumspicien-
dum operamque dandam, ut maiori libertate et securitate extra urbem agere
liceat, quod forte consequi possimus, si caueretur, ne ex vicinis praesidiis
milites intra duo miliaria circumquaque urbem accedere sinerentur.
Nos respondimus de hoc agi posse, quando legati utrinque omnes adessent.
Interea nobis hoc insuper grauamen exponi, quod Hassi duplo, triplo et
maiori tributo subditos et incolas quam a Caesarianis fieri soleat grauare, ut
parum libertati commerciorum sublatis licendis prouisum videatur, nisi et
aequalitas quaedam in exigendis utrinque tributis sanciatur, alias Hassos id,
quod remissione licendarum ipsis decedit, tributorum auctione recompensa-
turos, maximo prouincialium damno et consequenter rerum venalium in-
opia. Annuit nostrae considerationi et de hoc etiam incommodo amouendo
agendum. Interea, quod res haec communiter etiam tractatus Osnabrugenses
concerneret, ostendimus nos cum nostris collegis ibi communicaturos
esse. Tum quaesiuimus, an etiam Hollandi recentiores a se impositas licendas
remissuri essent. Sed ipse respondit sibi hoc certo non constare. Postremo
indicauit sibi innotuisse summum pontificem nuncio suo Coloniae agenti
mandasse, ut huc se conferret negocioque pacis praesideret, donec in locum
cardinalis Rossetti alius substitueretur.
significauit residentem Gallicum Cassellis rediisse cum responso a domina
landgrauia, quod consentiat non solum securitatem itinerum liberumque
commeatum a praesidiis suis Monasterium commeantibus mercesque suas
importantibus et exportantibus praestari, sed etiam omnes nouas vecturis
impositas exactiones tolli, si quidem a parte aduersa pariter obseruetur effec-
tumque detur. Eoque sensu suis praefectis militiae mandata perscripsisse ac
ipsi residenti in manus tradidisse, ut re cum omnibus quorum interest con-
clusa statim ad Hassiacae militiae praefectos perferri et publicari iubeat.
Igitur se a nobis expectare, quid pro perficiendo isto negocio fieri oportere
arbitraremur, sibi videri conficiendum aliquod communi nomine decretum
eique, quid utrobique obseruari debeat, inserendum fore.
Deinde nonnulla de Suecorum irruptione in Holsatiam disseruisset
que se ab residente Gallico intellexisse factum hoc Cassellis non improbari,
quin communis rei bono ita fieri oportuisse, quod exercitum variis incom-
modis afflictum debilitatumque aliter reficere nequiret; quamvis consilium
prius cum Gallis non fuerit communicatum, cum tamen iam executioni man-
dandum esset, ipsis significatum caussasque explicatas fuisse. Subiunxit se
non putare eapropter tractatus Oßnabrugenses deserendos fore, sed omni-
bus modis operam dandam, ut omnium partium legati ibi permaneant, etsi
enim forte regis Daniae legati mediatorum officio amplius functuri non vide-
antur, tamen operae precium facturos, si persistant, quod congregatis tan-
dem aliquando utrobique partium legatis forte modus aliquis inueniri possit,
non solum initium tractando pacis negocio facere, sed etiam qua ratione
nouus iste motus componendus fuerit. Et huic rei forte residentem, quem
serenissima sua republica ad tractatus Osnabrugenses destinasset et breui
huc venturus esset, inseruire posse. Scripturum se perlibenter ad Danicos
legatos atque moniturum, ne discederent regique suo autores essent, ut re-
linquerentur; sed quod nesciat, an gratum ipsis facturus sit, rogare nos, ut
collegas nostros Osnabrugae interpellaremus, vellent animum sensumque
Danorum cum dexteritate explorare. Idem se a residente Gallico , ut per
ipsum, quid Sueci hac in re sentiant, penetretur, flagitaturum.
Gratias egimus pro ista communicatione ostendimusque, quod ad tollendas
istas militares exactiones attinet, iam a nobis officio nostro satisfactum. Cae-
sareae enim militiae praefectos recepisse se a parte sua, ne quid eiusmodi in
posterum quispiam auderet, seuere prohibituros, sed grauamen istud de
nouis licentis, quas appellant, ad electorem Coloniensem et episcopum Osna-
brugensem partim spectare, eos necessario requirendos fore, acturos
nos primo quidem cum regimine episcopali Monasteriensi, sin autem
isti rem ad dominum electorem, ut credibile sit, reiiciant, nos ad ipsum scrip-
turos. Et forte non abs re fore, si et ipse dominus orator scriberet.
Sed respondit, quod hoc nomine ad landgrauiam non scripsisset, nec ut ad
electorem scribat sibi conuenire posse. Quoad tractatus Osnabrugenses lauda-
uimus ipsius studium omnibus, quae pacis negocium quoquo modo impedire
posse viderentur, occurrendi, itaque nobis haud graue fore scribere mentem
ipsius ad Caesaris legatos Osnabrugae agentes ipsorumque prudentiae com-
missuros, quid factu consultum iudicaturi sint. Addidit deindecircumspicien-
dum operamque dandam, ut maiori libertate et securitate extra urbem agere
liceat, quod forte consequi possimus, si caueretur, ne ex vicinis praesidiis
milites intra duo miliaria circumquaque urbem accedere sinerentur.
Nos respondimus de hoc agi posse, quando legati utrinque omnes adessent.
Interea nobis hoc insuper grauamen exponi, quod Hassi duplo, triplo et
maiori tributo subditos et incolas quam a Caesarianis fieri soleat grauare, ut
parum libertati commerciorum sublatis licendis prouisum videatur, nisi et
aequalitas quaedam in exigendis utrinque tributis sanciatur, alias Hassos id,
quod remissione licendarum ipsis decedit, tributorum auctione recompensa-
turos, maximo prouincialium damno et consequenter rerum venalium in-
opia. Annuit nostrae considerationi et de hoc etiam incommodo amouendo
agendum. Interea, quod res haec communiter etiam tractatus Osnabrugenses
concerneret, ostendimus nos cum nostris collegis ibi communicaturos
esse. Tum quaesiuimus, an etiam Hollandi recentiores a se impositas licendas
remissuri essent. Sed ipse respondit sibi hoc certo non constare. Postremo
indicauit sibi innotuisse summum pontificem nuncio suo Coloniae agenti
mandasse, ut huc se conferret negocioque pacis praesideret, donec in locum
cardinalis Rossetti alius substitueretur.