Acta Pacis Westphalicae III C 2,1 : Diarium Volmar, 1. Teil: 1643 - 1647 / Joachim Foerster und Roswitha Philippe
Samstag
Sambstags, 28. huius, berichten wir herrn marchese
Carretto nach Hispanien, waß am Französischen hof wegen seines pass durch
Frankreich resolvirt worden [ 540].
Von Oßnabrukh empfangen wir sub dato 26. Januarii communicatio rela-
tionis ad Caesarem, darinn der Schwedischen gesandten begehren wegen eines
pass vor die statt Straßburg begriffen und daß nostri geanttworttet, dise statt
hette uffm reichstag anno 1640 zu Regenspurg sich neutral declarirt, were
auch darauffhin a Caesare mit einer gesandtschafft gewürdigt worden, daher,
wann sie uff dise tractaten ze schikhen begehrte, solches one die Schweden
wol würden anderwerts ze suchen wissen. Legen hiebei ein consilium iuridi-
cum a se compositum, ob die mediati status ad hosce congressus vigore prae-
limini [!] Hamburgensis zu verglaitten seien. In postscripto melden sie, die
statt Oßnabrukh hette sich ebenmäßig vor Straßburg umb sicher glaidt an-
gemeldt, begehren unsern beschaidt, ob daß ein mittel sei, sine praeiudicio
Caesaris den pass ze willigen [ 541].
Sabbato ut supra 28. huius conuenerunt me dominus comes a Nassau et
deinde dominus Saauedra et dominus Bruin. Caussa conuentus fuit, quod nos
ipsis Hispanis pridie significaueramus exeunte iam mense Januario nobis
incumbere, ut dominis mediatoribus de exhibendis nouis plenipotentiis
mentionem faciamus eosque de die et hora, quo hic actus utrinque perfici
deberet, moneremus. Sed quoniam nobis non constaret, an ipsi iam noua sua
plenipotentia instructi essent, cupere nos edoceri, quid in hoc capite facien-
dum existiment.
Ad hanc igitur propositionem nostram responderunt: Se, quod suam nondum
accepissent plenipotentiam, re diligenter expensa putare nos adhuc exhibi-
tionem nostram intermittere nec eapropter Gallos conquerendi occasionem
habere posse. Nam primo mensem Januarium nondum totum effluxisse,
restare adhuc propemodum dies quinque, intra quos posse fieri, ut ipsi suam
quoque accipiant. Secundo meminisse nos, cum de reformandis plenipoten-
tiis ageretur ac iam de certa formula conuentum esset, Gallos tamen circa
suscriptionis assecurationem longam texuisse disputationem, quae quin-
decim prope dies negocium imperfectum tenuerit; hinc se tanto serius ad
curiam regis catholici de eo, quod postremo fuisset conuentum, perscribere
potuisse. Tertio cursorem ipsorum hanc de reformandis plenipotentiis
relationem portantem integro decendio Parisiis detentum. Quarto videri
sibi, priusquam ad exhibitionem nouarum plenipotentiarum procedatur,
omnino postulandum esse a Gallis, ut prius propositionem ad media pacis
offerant.
Responsum est a nobis: Primo omnium rogare nos, ne hanc a nobis factam
interpellationem aliter accipiant, quam a nobis facta sit. Non fuisse mentem
nostram, quod cogitauerimus re ipsa ad actum hunc exhibitionis nouarum
plenipotentiarum ipsis etiam inconsultis et inuitis progredi, sed ea tantum
caussa monuisse, ut, si nondum parati essent, mentem et sententiam, quid
faciendum censerent, nobis explicarent. Rationibus igitur ipsorum intellectis
nos libenter in sententiam pariter descensuros, sed etiam atque etiam viden-
dum, ut citra reprehensionem utrinque subsistere possimus.
Quattuor ab ipsis, ni fallor, allegatas fuisse rationes: Primam in facto veram,
sed breuem fore hunc excursum, cogitandum nobis fore, quid tum sit facien-
dum. Ad secundam dicere posse Gallos, fuisse situm in potestate Hispanorum
dicere eapropter sibi minus integrum fore inter terminum praescriptum
nouas a rege cattolico plenipotentias recipere; hoc cum non fecerint, uti
ipsos iam ista excusatione non posse. Tertiam urgentem et concludentem
quidem esse, sed probatione indigere. Ad quartam quod attinet, posse qui-
dem Gallis hoc obiici, sed non ignorare Hispanos, quantis artificiis quantisque
praetextibus sive veris sive falsis hactenus Galli studuerint omnem pro-
tractae pacis culpam in Caesarem et Hispanos transferre. Itaque verendum
nobis esse, si ad hanc oppositionem respondeant istam conuentionem fuisse
hypotheticam et suspensiuam, dum noua exspectaretur plenipotentia, haec
cum iam aduenerit, omnino conuenire, ut prius actus iste exhibendarum pleni-
potentiarum nouarum perficiatur, quo deinde cum integra agendorum vali-
ditate ad propositionem nouam progredi possint, nostram replicationem
frustraneam esse futuram atque ita acceptum iri, quasi iam ex parte nostra
nouam iniicere moram vellemus, et maxime, si suboleat in gratiam Hispano-
rum hoc a nobis fieri. Tunc enim non Gallos solum, sed et deputatos elec-
torales nobis obiecturos iam scilicet constare nos omnia in gratiam Hispano-
rum facere et ab Hispanis dependere.
Ut autem clare perspiciant nos omnino ab omnibus actionibus abstinere
cupere, quibus ipsi quocunque modo grauari possint aut quibus aduersarii
culpam retardatae pacis ipsis attribuere vellent, haud nos abnuere, quin
usque ad finem huius mensis prorsus omni ad mediatores admonitione de
exhibendis nouis plenipotentiis abstineamus. Et si quae interpellatio vel ab
his vel a Gallis fiat, nobis videri respondendum fore a nobis quidem huic rei
moram fore nullam, sed tamen, cum Galli nuper fidei nobis per mediatores
datae de facienda propositione ad pacis media nondum satisfecerint, non
videre nos, quid exhibitis in posterum nouis etiam plenipotentiis ab ipsis
expectare debeamus et an securi esse possimus ipsos vel tum ad principales
pacis componendae tractatus progressuros. De hoc nisi prius constet nobis,
frustraneam fore cerimoniam hanc. Si itaque cupiant fidem sibi haberi, si rem
tantam serio tractare cupiant, omnino aequum esse, ut ante omnia proposi-
tionem nobis suam de mediis componendae pacis exhibeant, quo inde spem
futuri tractatus concipere possimus. Hoc si fecerint, a nobis circa exhibitio-
nem nouae plenipotentiae moram fore prorsus nullam, sed eueniente casu
nos de his omnibus etiam cum deputatis electoralibus deliberare debere.
Hac nostra responsione Hispani bene contenti fuerunt discessumque hac
conclusione, ut, priusquam aliquid noui inciperetur, denuo inuicem conue-
nire deberemus.
Carretto nach Hispanien, waß am Französischen hof wegen seines pass durch
Frankreich resolvirt worden [ 540].
Von Oßnabrukh empfangen wir sub dato 26. Januarii communicatio rela-
tionis ad Caesarem, darinn der Schwedischen gesandten begehren wegen eines
pass vor die statt Straßburg begriffen und daß nostri geanttworttet, dise statt
hette uffm reichstag anno 1640 zu Regenspurg sich neutral declarirt, were
auch darauffhin a Caesare mit einer gesandtschafft gewürdigt worden, daher,
wann sie uff dise tractaten ze schikhen begehrte, solches one die Schweden
wol würden anderwerts ze suchen wissen. Legen hiebei ein consilium iuridi-
cum a se compositum, ob die mediati status ad hosce congressus vigore prae-
limini [!] Hamburgensis zu verglaitten seien. In postscripto melden sie, die
statt Oßnabrukh hette sich ebenmäßig vor Straßburg umb sicher glaidt an-
gemeldt, begehren unsern beschaidt, ob daß ein mittel sei, sine praeiudicio
Caesaris den pass ze willigen [ 541].
deinde dominus Saauedra et dominus Bruin. Caussa conuentus fuit, quod nos
ipsis Hispanis pridie significaueramus exeunte iam mense Januario nobis
incumbere, ut dominis mediatoribus de exhibendis nouis plenipotentiis
mentionem faciamus eosque de die et hora, quo hic actus utrinque perfici
deberet, moneremus. Sed quoniam nobis non constaret, an ipsi iam noua sua
plenipotentia instructi essent, cupere nos edoceri, quid in hoc capite facien-
dum existiment.
Ad hanc igitur propositionem nostram responderunt: Se, quod suam nondum
accepissent plenipotentiam, re diligenter expensa putare nos adhuc exhibi-
tionem nostram intermittere nec eapropter Gallos conquerendi occasionem
habere posse. Nam primo mensem Januarium nondum totum effluxisse,
restare adhuc propemodum dies quinque, intra quos posse fieri, ut ipsi suam
quoque accipiant. Secundo meminisse nos, cum de reformandis plenipoten-
tiis ageretur ac iam de certa formula conuentum esset, Gallos tamen circa
suscriptionis assecurationem longam texuisse disputationem, quae quin-
decim prope dies negocium imperfectum tenuerit; hinc se tanto serius ad
curiam regis catholici de eo, quod postremo fuisset conuentum, perscribere
potuisse. Tertio cursorem ipsorum hanc de reformandis plenipotentiis
relationem portantem integro decendio Parisiis detentum. Quarto videri
sibi, priusquam ad exhibitionem nouarum plenipotentiarum procedatur,
omnino postulandum esse a Gallis, ut prius propositionem ad media pacis
offerant.
Responsum est a nobis: Primo omnium rogare nos, ne hanc a nobis factam
interpellationem aliter accipiant, quam a nobis facta sit. Non fuisse mentem
nostram, quod cogitauerimus re ipsa ad actum hunc exhibitionis nouarum
plenipotentiarum ipsis etiam inconsultis et inuitis progredi, sed ea tantum
caussa monuisse, ut, si nondum parati essent, mentem et sententiam, quid
faciendum censerent, nobis explicarent. Rationibus igitur ipsorum intellectis
nos libenter in sententiam pariter descensuros, sed etiam atque etiam viden-
dum, ut citra reprehensionem utrinque subsistere possimus.
Quattuor ab ipsis, ni fallor, allegatas fuisse rationes: Primam in facto veram,
sed breuem fore hunc excursum, cogitandum nobis fore, quid tum sit facien-
dum. Ad secundam dicere posse Gallos, fuisse situm in potestate Hispanorum
dicere eapropter sibi minus integrum fore inter terminum praescriptum
nouas a rege cattolico plenipotentias recipere; hoc cum non fecerint, uti
ipsos iam ista excusatione non posse. Tertiam urgentem et concludentem
quidem esse, sed probatione indigere. Ad quartam quod attinet, posse qui-
dem Gallis hoc obiici, sed non ignorare Hispanos, quantis artificiis quantisque
praetextibus sive veris sive falsis hactenus Galli studuerint omnem pro-
tractae pacis culpam in Caesarem et Hispanos transferre. Itaque verendum
nobis esse, si ad hanc oppositionem respondeant istam conuentionem fuisse
hypotheticam et suspensiuam, dum noua exspectaretur plenipotentia, haec
cum iam aduenerit, omnino conuenire, ut prius actus iste exhibendarum pleni-
potentiarum nouarum perficiatur, quo deinde cum integra agendorum vali-
ditate ad propositionem nouam progredi possint, nostram replicationem
frustraneam esse futuram atque ita acceptum iri, quasi iam ex parte nostra
nouam iniicere moram vellemus, et maxime, si suboleat in gratiam Hispano-
rum hoc a nobis fieri. Tunc enim non Gallos solum, sed et deputatos elec-
torales nobis obiecturos iam scilicet constare nos omnia in gratiam Hispano-
rum facere et ab Hispanis dependere.
Ut autem clare perspiciant nos omnino ab omnibus actionibus abstinere
cupere, quibus ipsi quocunque modo grauari possint aut quibus aduersarii
culpam retardatae pacis ipsis attribuere vellent, haud nos abnuere, quin
usque ad finem huius mensis prorsus omni ad mediatores admonitione de
exhibendis nouis plenipotentiis abstineamus. Et si quae interpellatio vel ab
his vel a Gallis fiat, nobis videri respondendum fore a nobis quidem huic rei
moram fore nullam, sed tamen, cum Galli nuper fidei nobis per mediatores
datae de facienda propositione ad pacis media nondum satisfecerint, non
videre nos, quid exhibitis in posterum nouis etiam plenipotentiis ab ipsis
expectare debeamus et an securi esse possimus ipsos vel tum ad principales
pacis componendae tractatus progressuros. De hoc nisi prius constet nobis,
frustraneam fore cerimoniam hanc. Si itaque cupiant fidem sibi haberi, si rem
tantam serio tractare cupiant, omnino aequum esse, ut ante omnia proposi-
tionem nobis suam de mediis componendae pacis exhibeant, quo inde spem
futuri tractatus concipere possimus. Hoc si fecerint, a nobis circa exhibitio-
nem nouae plenipotentiae moram fore prorsus nullam, sed eueniente casu
nos de his omnibus etiam cum deputatis electoralibus deliberare debere.
Hac nostra responsione Hispani bene contenti fuerunt discessumque hac
conclusione, ut, priusquam aliquid noui inciperetur, denuo inuicem conue-
nire deberemus.