Acta Pacis Westphalicae III C 2,1 : Diarium Volmar, 1. Teil: 1643 - 1647 / Joachim Foerster und Roswitha Philippe
Samstag
Die 28. misit ad nos orator Venetus secretarium
suum
, ut ostenderet nobis epistulam, quam ad Galliae plenipotentiarios in
Hollandiam scripturus esset, qua, ut nuper significauerat, innuit sibi videri, ut
Caesaris, regum principumque legati, qui in negocio pacis huc venire debe-
rent, sibi inuicem mutuae humanitatis officia exhibeant, quo et pacatioribus
animis in tractatu ipso procedant et familiae ipsorum sine offensa in publico
versari et commeare possint. Cupere igitur se scire, an et ipsi eadem mente
sint et an gratum habituri, si abiis, qui iam Monasterii adsunt, ipsis aduenien-
tibus rhedae honoris caussa obuiam mitterentur hocque nomine ipsi urbem
ingressi per unum ex familia sua mittentibus gratias sint acturi ac postea
quoque coram inuisentibus vicem reddituri.
Sperare enim sese Caesareanis et Hispanis persuasurum, ut id faciant, omnem-
que operam daturum. Hortatur deinde, ut quam primum sese itineri dare
velint, ne diutius hoc pacis universalis negocium protrahatur; inserere etiam
volebat, cauerent Galli, ne comitatui suo Hollandos aliorumve principum
legatos immisceri patiantur, ne forte eam ob caussam Caesareani et Hispani
difficiliores ad praestandum hoc officii genus redderentur, sed sibi visum hoc
disputationibus ansam daturum ideoque omisisse, sin tamen aliter nobis vi-
deretur, morem se gesturum.
Gratias egimus pro tanto studio ac omnino ad rem praesentem epistulam
conscriptam esse, nec abnuere, quin transmitteretur. Verum quod meminis-
set nuper nos ipsi significasse, quid hac ipsa de caussa ad Caesarem perscrip-
serimus, ac responsum in dies a sua maiestate expectare gratiusque nobis
futurum, si tandiu differret, sin vero Gallos ex Hollandia mouisse constet,
priusquam sententiam Caesaris accepissemus, tum nos non repugnare, quin
hoc modo per literas animum ipsorum exploraret, idem nobis etiamnum
videri, maxime cum speremus nos responsum Caesaris proxima die jovis
accepturos esse.
Sed ille mox per secretarium replicauit se quidem pro arbitrio nostro factu-
rum, interea tamen, quod hominem certum Amstelrodanum mittere decre-
uerit, putare nihil obstare, quin hanc epistulam statim perferri curaret. Nos
enim hic nullatenus obligari, cum a se motu proprio, non ad nostram
interpellationem composita sit. Renunciari igitur ipsi iussimus nobis
quidem ob caussam iam dictam gratius futurum fuisse, si res hanc morulam
ferre potuisset. Quando tamen ipsi videretur occasionem, quae prae manibus
esset, minime negligendam, nos haud repugnare, quin transmittat, liberamque
ipsius voluntatem relinquere. Nobis interea reseruatum velle, ut integrum sit,
quicquid hac in re Caesar iussisset, obseruare, quamquam plene confidamus
suam maiestatem facile assensuram esse. Quod ad clausulam illam de non
immiscendis aliis legatis et cetera, nostra parum interesse. Nos enim hunc ho-
norem disertis verbis nulli praeterquam legatis Gallicis habituros. Consultius
tamen videri, ut prorsus omittatur, hoc ipso enim dari aliis occasio posset, ut
parem honorem praetendere auderent. Id tamen magis ad regis catholici
legatos quam ad nos pertinere. Praeter iam dicta monebat etiam hac epistula
Gallos, ut curare vellent militum Hassiacorum et Suecicorum excursiones in
vicinia Monasterii inhiberi, quo tutior commeatus rebus necessariis impor-
tandis esset.
Significatum deinde nobis est per Hispanos pariter et cum ipsis hanc epistu-
lam communicatam, sed sibi visum nullam de mittendis obuiam rhedis men-
tionem fieri debere, sed generaliter tamen de exhibendis mutuis humanitatis
officiis, quo liberior quod videretur peragendi facultas nobis relinqueretur.
Eodem die erat nobiscum dominus a Reck
praepositus Paderbornensis, cui
significauimus, quae ad nos elector Brandeburgicus de mittendis suis legatis
perscripsisset, rogantes, ut exemplar istiu s responsi ad dominum electorem Co-
loniensem mitteret atque hortaretur, ut suo nomine deputatos tandem Mo-
nasterium conuenire iubeat ac Brandeburgicum certiorem faciat, ne iste lon-
giores moras nectere posset, nobisque nomine collegii electoralis ad manum
sint, cum quibus de rebus incidentibus deliberare possemus. Tum obiter indi-
cauimus, quae Venetus de suspensione armorum in medium attulisset, et quo-
niam a Caesare nobis mandatum, ut, quae hoc nomine proponerentur, dili-
genter cum deputatis electoralibus deliberare deberemus, non abs re fore, si
in literis ipsius ad dominum electorem etiam huius puncti mentionem iniice-
ret.
Quod et facturum se recepit et sequenti die lunae mihi in aede capuccinorum
iam eo nomine literas a se et cancellario Merfeldio ad dominum electorem
exaratas esse indicauit.
suum
Hollandiam scripturus esset, qua, ut nuper significauerat, innuit sibi videri, ut
Caesaris, regum principumque legati, qui in negocio pacis huc venire debe-
rent, sibi inuicem mutuae humanitatis officia exhibeant, quo et pacatioribus
animis in tractatu ipso procedant et familiae ipsorum sine offensa in publico
versari et commeare possint. Cupere igitur se scire, an et ipsi eadem mente
sint et an gratum habituri, si abiis, qui iam Monasterii adsunt, ipsis aduenien-
tibus rhedae honoris caussa obuiam mitterentur hocque nomine ipsi urbem
ingressi per unum ex familia sua mittentibus gratias sint acturi ac postea
quoque coram inuisentibus vicem reddituri.
Sperare enim sese Caesareanis et Hispanis persuasurum, ut id faciant, omnem-
que operam daturum. Hortatur deinde, ut quam primum sese itineri dare
velint, ne diutius hoc pacis universalis negocium protrahatur; inserere etiam
volebat, cauerent Galli, ne comitatui suo Hollandos aliorumve principum
legatos immisceri patiantur, ne forte eam ob caussam Caesareani et Hispani
difficiliores ad praestandum hoc officii genus redderentur, sed sibi visum hoc
disputationibus ansam daturum ideoque omisisse, sin tamen aliter nobis vi-
deretur, morem se gesturum.
Gratias egimus pro tanto studio ac omnino ad rem praesentem epistulam
conscriptam esse, nec abnuere, quin transmitteretur. Verum quod meminis-
set nuper nos ipsi significasse, quid hac ipsa de caussa ad Caesarem perscrip-
serimus, ac responsum in dies a sua maiestate expectare gratiusque nobis
futurum, si tandiu differret, sin vero Gallos ex Hollandia mouisse constet,
priusquam sententiam Caesaris accepissemus, tum nos non repugnare, quin
hoc modo per literas animum ipsorum exploraret, idem nobis etiamnum
videri, maxime cum speremus nos responsum Caesaris proxima die jovis
accepturos esse.
Sed ille mox per secretarium replicauit se quidem pro arbitrio nostro factu-
rum, interea tamen, quod hominem certum Amstelrodanum mittere decre-
uerit, putare nihil obstare, quin hanc epistulam statim perferri curaret. Nos
enim hic nullatenus obligari, cum a se motu proprio, non ad nostram
interpellationem composita sit. Renunciari igitur ipsi iussimus nobis
quidem ob caussam iam dictam gratius futurum fuisse, si res hanc morulam
ferre potuisset. Quando tamen ipsi videretur occasionem, quae prae manibus
esset, minime negligendam, nos haud repugnare, quin transmittat, liberamque
ipsius voluntatem relinquere. Nobis interea reseruatum velle, ut integrum sit,
quicquid hac in re Caesar iussisset, obseruare, quamquam plene confidamus
suam maiestatem facile assensuram esse. Quod ad clausulam illam de non
immiscendis aliis legatis et cetera, nostra parum interesse. Nos enim hunc ho-
norem disertis verbis nulli praeterquam legatis Gallicis habituros. Consultius
tamen videri, ut prorsus omittatur, hoc ipso enim dari aliis occasio posset, ut
parem honorem praetendere auderent. Id tamen magis ad regis catholici
legatos quam ad nos pertinere. Praeter iam dicta monebat etiam hac epistula
Gallos, ut curare vellent militum Hassiacorum et Suecicorum excursiones in
vicinia Monasterii inhiberi, quo tutior commeatus rebus necessariis impor-
tandis esset.
Significatum deinde nobis est per Hispanos pariter et cum ipsis hanc epistu-
lam communicatam, sed sibi visum nullam de mittendis obuiam rhedis men-
tionem fieri debere, sed generaliter tamen de exhibendis mutuis humanitatis
officiis, quo liberior quod videretur peragendi facultas nobis relinqueretur.
Eodem die erat nobiscum dominus a Reck
significauimus, quae ad nos elector Brandeburgicus de mittendis suis legatis
perscripsisset, rogantes, ut exemplar istiu s responsi ad dominum electorem Co-
loniensem mitteret atque hortaretur, ut suo nomine deputatos tandem Mo-
nasterium conuenire iubeat ac Brandeburgicum certiorem faciat, ne iste lon-
giores moras nectere posset, nobisque nomine collegii electoralis ad manum
sint, cum quibus de rebus incidentibus deliberare possemus. Tum obiter indi-
cauimus, quae Venetus de suspensione armorum in medium attulisset, et quo-
niam a Caesare nobis mandatum, ut, quae hoc nomine proponerentur, dili-
genter cum deputatis electoralibus deliberare deberemus, non abs re fore, si
in literis ipsius ad dominum electorem etiam huius puncti mentionem iniice-
ret.
Quod et facturum se recepit et sequenti die lunae mihi in aede capuccinorum
iam eo nomine literas a se et cancellario Merfeldio ad dominum electorem
exaratas esse indicauit.