Acta Pacis Westphalicae III D 1 : Stadtmünsterische Akten und Vermischtes / Helmut Lahrkamp
58. Memorial der Stadt Münster an die Friedensvermittler Münster 1644 März 18

12
58

13

Memorial der Stadt Münster an die Friedensvermittler


14
Münster 1644 März 18

15
Konzept: A XIV 121a. Kanzleivermerk: Concept memorialis senatus Monasteriensis ad
16
dominos plenipotentiarios. Ingrossatur 6 et datur exemplar dominis nuntio Apostolico,
17
legato Veneto.

18
Klagen über Verderb der Umgebung Münsters durch überhöhte Kontributionsforderungen und
19
Einführung der Licenten.

20
Memoriale istius gravaminis, quod civitas Monasteriensis ante inceptam
21
consultationem tractatus pacificationis, senatus civitatis Monasteriensis
22
dignissimis dominis plenipotentiariis ex necessitate virtute praeliminaris
23
contractus debita cum reverentia putavit esse proponendum; et illi adden-
24
dum , quod deputatis a reverendissimo cathedrali capitulo cum deputatis a
25
senatu praefato coram reverendissimo et illustrissimo domino nuntio Aposto-
26
lico necnon dignissimo domino legato Venetiano oretenus est relatum, postea
27
inscriptis ad instar memorialis communicatum pro benignissima resolutione
28
desuper habenda.

29
Primum est, quod non solum ecclesiastici cum militaribus nobilibus ad
30
conventus dioecesanos convocari consuetis, sed etiam nonnulli cives Mo-

[p. 70] [scan. 94]


1
nasterienses cum aliis nobilibus ad praememoratos conventus vocari non
2
consuetis per suos colonos passim per totum dioecesin commorantes tam
3
Caesarianis quam Hassicis in hac dioecesi haerentibus militibus singulis
4
mensibus suas inferant contributiones, ita tamen, ut Caesariani duntaxat
5
singulis mensibus semel, Hassici autem milites ter, singulis vicibus per 10
6
dies menstruas illas contributiones a colonis extorquere soleant et quidem
7
in tanta quantitate, ut non solum per illos absorbeatur omne hoc, quod
8
dominis proprietariis pro pachtis inferri debebat, sed etiam rusticis seu co-
9
lonis ipsis vix vitalis supersit spiritus.

10
Hassici autem militares magistratus Cosfeldiae residentes hac quasi ordina-
11
ria contributione licet Caesarianam exactionem superante non sunt contenti,
12
sed addunt diversas extraordinarias pro suo libitu, pro diversitate exactio-
13
num diversis titulis signatas, ut hoc modo rustici seu coloni sentire neque-
14
ant unum et idem uniformiter extorqueri, cum titulis diversis distinguntur.
15
Et tamen haec exhorbitans multiplicitas hoc facit, quod ob impossibilitatem
16
plerique praedia ipsis commissa desolata relinquere debeant; si quis autem
17
sit, qui sua industria propter meliorem praedii commoditatem aliquantulum
18
emergit, non solum suum contingens seu assignatum solvere captis pig-
19
noribus cogitur, sed etiam vicinum suum, si onus impositum is ferre ne-
20
queat , supportare et eius nomine solutionem praestare compellitur, licet
21
hoc sic quod omnem rationem consequenter ille nimio onere pressus cum
22
vicino migrare et uterque praedia sua desolata relinquere debeat.

23
Insuper hoc accedit mali, quod, quotiescunque pro sua consuetudine Hassici
24
magistratus per suos milites menstruam illam contributionem pariter exor-
25
bitantia ipsis addita onera extorquent, simul omne, quod in praediis quali-
26
cunque in vitulis, in pecoribus, anseribus, gallinis aut aliorum similium
27
animantium genere inveniunt, sibi praedae asserunt et, si quid cibariorum
28
in cistis reperiatur, de facto absumunt.

29
Praedia autem quia sunt in suis qualitatibus multum diversa, fit, quod non-
30
nulli coloni diutius morentur quam alii ex quo ligneta in diversis frugiferis
31
arboribus habent suis praediis adiuncta, ex quibus furtim vel etiam de facto
32
succidendis arboribus, quae vili postmodum pretio ab ipsis venduntur, con-
33
tributiones solvunt; irrecuperabile interim damnum dominis suis proprie-
34
tariis , qui optimis arboribus in necessitate fortassis eventura aedificandis vel
35
reficiendis structuris defraudantur, inferentes.

36
Cui malo et hoc accedit, quod interim quoque Hassici magistratus ipsimet
37
quascunque arbores ipsis placitas suo proprio marte succidunt et versus
38
Hollandiam vendunt, idque in tanto numero, ut non ad centena, sed ad mil-
39
lia computus deduci possit, ut mirum non sit hanc civitatem in necessariis
40
ad vivendum defectum pati, cum vel manibus palpabiliter sentiri possit in
41
tanta devastatione omnem ad vescendum educationem necessariorum ani-
42
malium cessare, ubi tanta est militum insolentia et magistratuum militarium
43
indiscretio.

[p. 71] [scan. 95]


1
Maior autem est indiscretio, quod praeter pachtarum apud rusticos seu co-
2
lonos prae nimiis exactionibus cessantem solutionem insuper ipsi domini
3
proprietarii angarientur in frumentis et pecuniis de sua etiam substantia;
4
si quid in tanta penuria cessantium pachtarum reliquum habeant, diversi-
5
modis titulis indigitata onera Cosfeldiam versus importare, si quid autem
6
gallinarum aut similium volatilium animalium reliquum habeant, sine ulla
7
mora compelluntur Cosfeldiam transportare, ut hoc modo domino proprie-
8
tario nihil residuum maneat, tantum abest, quod Monasterium quicquam
9
inferre queant.

10
Singulare autem praeter haec est, quod cives nostri incessabiliter quotidia-
11
nis suis importunitatibus nos urgent, ut gravamen licentiae, Germanice
12
„deß licents“, cesset, cum quoad omnia necessaria pro victu pariter in mer-
13
cantiis hoc sit potissimum impedimentum, quod aversionem faciat eiusque
14
hoc adducunt fundamentum, quod illud onus his praesertim in partibus
15
vigeat et quod exemplo principum circumcirca hanc dioecesin vicini comi-
16
tes in suis quoque districtibus huius gravaminis extorsionem faciant. Unde
17
fit, quod, sive ex Hollandia, sive ex aliqua vicina provincia, quicquid pro
18
victualibus vel aliis necessitatibus advehatur, quatuor, quinque aut sex
19
vicibus per diversa telonia pro advehendis secundum qualitatem et quanti-
20
tatem onus „deß licents“ extorqueatur.

21
Et occasione huius oneris „deß licents“ passim Hassici et alii inveniuntur
22
milites itinera infestantes et mercatorum vecturas invadentes sub hoc prae-
23
textu , quod missi sint exploratum, an quid minus recte et solide detectum
24
fuerit.

25
Merces itaque suas et quicquid aliarum rerum in vecturis habent solvere
26
et denudare coguntur; perlustratione autem facta causam pro non causa
27
ponunt et vel universos currus cum mercibus abducunt vel violenter aver-
28
tunt sub praetextu propter non recte factam signationem merces esse con-
29
fiscandas , vel itinerantes cum vecturis suis advenientes una aliqua vel tribus
30
rebus praecipuis pro sua libidine exspoliant vel ad compositionem cogunt
31
miseros mercatores, ut aliquam pecuniam solvant, qua se et merces suas red-
32
imant .

33
Si quis pisces vel volatilia humeris suis Monasterium apportanda gestat,
34
tunc sic grassantur omnibus modis [et] sibi praedae esse putant.

35
Unde quicquid homines pecuniarum cupidi in quocunque necessariarum
36
rerum genere ex provinciis vicinis libentissime adveherent vel apportarent,
37
hac occasione „deß licents“ per milites impediuntur; si autem hoc onus
38
cesset, omnis occasio per itinera grassandi militibus esset ademta. Illi etiam,
39
qui ab hoc onere in tam diversis locis exacto vel exigendo merces suas vel
40
alia necessaria non solum multo minori pretio venderent, sed etiam propter
41
itinerum securitatem spontanei in vicinis provinciis essent, qui huc cum suis
42
mercibus et necessariis rebus adventarent; concives etiam nostri sine cunc-
43
tatione se promtos ad quaevis necessaria advehenda praeberent.

[p. 72] [scan. 96]


1
Cum itaque praeliminaris contractus ad hoc praecipue tendat, ut domini
2
plenipotentiarii non solum in suo tractatus pacificationis loco in personis
3
cum suo comitatu securitatem habeant, sed etiam, ut circumcirca ad aliquot
4
milliaria omnis advehendi et apportandi rerum necessariarum promtitudo
5
excitetur et hoc nomine tam a teloniis et aliis quibuscunque oneribus liber-
6
tas , sed etiam itinerantibus et quibuscunque necessaria apportantibus sine
7
ulla vexa- et molestatione viae tutae praestentur; quomodo autem hoc fieri
8
nequeat, nisi praeallegata gravamina removeantur et edictis publicis in hoc
9
et vicinis locis publicetur de viarum securitate, sed etiam ab oneribus libera-
10
tione habenda ipsi domini plenipotentiarii pro sua summa discretione me-
11
tiri habebunt.

12
Hinc obnixissime petimus primum quidem, ut per aliquot milliaria con-
13
tributiones illae rusticorum seu colonum, si non totaliter abrogentur, sal-
14
tem cum aliqua moderatione temperentur et exorbitantes impositiones pro-
15
hibeantur , onus licentiarum, in vulgari „die licenten“, et alia incommoda
16
removeantur et simul sub gravissima poena amittendae vitae mandetur de
17
securitate viarum a militibus praestanda et ab omni grassatione abstinendo
18
[sic!], in qua tamen re nihil ipsis nos praescribimus, sed omnia ipsorum lau-
19
datissimae discretioni committimus.

20
Signatum sub sigillo senatus secreto 18. Martii anno 1644.

Documents