Acta Pacis Westphalicae III C 2,1 : Diarium Volmar, 1. Teil: 1643 - 1647 / Joachim Foerster und Roswitha Philippe
1646 II 12
1646 II 12
Montag
Lunae, 12. huius, seind wir ex commissione domini
comitis Trautmansdorff bei denn herrn mediatoribus erschienen, umb sie
wegen deß Türkhen zu ersuechen, daß sie bei denn Franzosen negociren sol-
ten , sich desto mehr ad pacem aequam et tollerabilem ze bequemen cum resti-
tutione Alsatiae. Den vortrag hab ich Lateinisch gethan iuxta literas domini
comitis, prout sequitur:
Non dubitamus Illustrissimae Vestrae Dominationi Vestraeque Excellentiae
iam aliunde satis superque constare, quantis apparatibus Turcorum impera-
tor contra orbem christianum bellum moliatur quodque tribus validissimis
exercitibus qua mari qua terra eundem oppugnare decreuerit. Quo rerum
statu an e viribus sacrae Caesareae maiestatis futurum sit potentissimi et
ferissimi hostis irruptionem a finibus christianorum principum arcere tan-
tosque exercitus transitu prohibere, cum id prudens quilibet rerum aestima-
tor expendere possit, supervacaneum ducimus pluribus disserere. Hoc solum
a nobis ipsa rei necessitas exigere videtur, ut paucis, quae hinc toti christiani-
tati metuenda essent, indicaremus simulque Illustrissimam Vestram Domina-
tionem Vestramque Excellentiam rogaremus (quod et in mandatis accepi-
mus ), cum apud omnes in confesso sit nullum aliud praesentius huic malo re-
medium excogitari posse quam exclusa omni temporis iactura pacem inter
christianos principes conciliare iunctasque omnium vires communis hostis fu-
rori opponere, ut quamprimum regis christianissimi plenipotentiarios nostro
nomine adire, imminentis periculi magnitudinem ob oculos ponere, necessi-
tatem accelerandi auxilia edocere ac eapropter feruenti zelo adhortari velint,
quo tandem vel communis respectu periculi ab iniustis et iniquissimis suis
postulatis desistant terrasque et ditiones ad domum Austriacam, innocentes
pupillos aliosque imperii status spectantes armorum violentia porro non
amplius detineant, sed potius debita et christianis legibus conuenienti resti-
tutione pacis conclusionem promoueri atque ad finem perduci sinant. Quod-
si enim diutius tergiuersari pergant, caussam sane haberemus iustissimam,
casu quo Caesarea maiestas denegata sibi pace fauces limitaneas contra vio-
lentiam Turcici exercitus sufficienter defendere transitumque prohibere ne-
quiret , coram Deo totoque orbe christiano emissis in publicum literis pro-
testandi , quod tantae iacturae ac irreparabilis damni caussa nemini praeter-
quam iis solis, qui suae maiestati necessaria defensionis media cum tanta
iniustitia eripuere ac terras istas antemurales christianitatis ipsimet ferro et
igni in hodiernum usque diem deuastare pergunt, adscribi deberet. Dolen-
dum profecto est, cum inter reges olim Galliae Ludouicus ille pius omnes
regni sui vires contra infideles eduxerit ac inter caetera insigne documentum
hoc filio suo Philippe dederit, ne terras ad alium spectantes violenter retine-
ret , sed iusto domino restitueret, referente Jonuillio in vita eius, armis duo-
rum Ludouicorum XIII. et XIV. rem christianam eo deduci, ut ereptis prae-
ter ius et fas alienis prouinciis christiani nominis iurato hosti iustus ad resi-
stendum exercitus a summo christiani orbis principe opponi nequeat, sed
omnia praesentissimo periculo, imo fatali excidio exponenda esse videantur.
Cogitare sane deberent omnes, quodquod huius rei culpam habent, grauissi-
mam hinc Deo rationem aliquando reddendam fore. Possemus equidem haec
omnia pluribus explicare, sed, cum apud prudentissimos mediatores verse-
mur , in leges modestiae peccaremus, si longiori oratione eorum patientia vel-
lemus abuti. Sufficiat nostram repetiisse postulationem, ut plenipotentiariis
Gallicis iustam nostram querelam bene inculcent ac demonstrent, quorsum
tandem iustus dolor sacram Caesaream maiestatem impellere possit ac
debeat. Haec nostra fuit oratio. Quae deinde domini mediatores respon-
derint ut quae ultro citroque dicta, in relatione ad dominum comitem Traut-
mansdorff sequenti vide.
comitis Trautmansdorff bei denn herrn mediatoribus erschienen, umb sie
wegen deß Türkhen zu ersuechen, daß sie bei denn Franzosen negociren sol-
ten , sich desto mehr ad pacem aequam et tollerabilem ze bequemen cum resti-
tutione Alsatiae. Den vortrag hab ich Lateinisch gethan iuxta literas domini
comitis, prout sequitur:
Non dubitamus Illustrissimae Vestrae Dominationi Vestraeque Excellentiae
iam aliunde satis superque constare, quantis apparatibus Turcorum impera-
tor contra orbem christianum bellum moliatur quodque tribus validissimis
exercitibus qua mari qua terra eundem oppugnare decreuerit. Quo rerum
statu an e viribus sacrae Caesareae maiestatis futurum sit potentissimi et
ferissimi hostis irruptionem a finibus christianorum principum arcere tan-
tosque exercitus transitu prohibere, cum id prudens quilibet rerum aestima-
tor expendere possit, supervacaneum ducimus pluribus disserere. Hoc solum
a nobis ipsa rei necessitas exigere videtur, ut paucis, quae hinc toti christiani-
tati metuenda essent, indicaremus simulque Illustrissimam Vestram Domina-
tionem Vestramque Excellentiam rogaremus (quod et in mandatis accepi-
mus ), cum apud omnes in confesso sit nullum aliud praesentius huic malo re-
medium excogitari posse quam exclusa omni temporis iactura pacem inter
christianos principes conciliare iunctasque omnium vires communis hostis fu-
rori opponere, ut quamprimum regis christianissimi plenipotentiarios nostro
nomine adire, imminentis periculi magnitudinem ob oculos ponere, necessi-
tatem accelerandi auxilia edocere ac eapropter feruenti zelo adhortari velint,
quo tandem vel communis respectu periculi ab iniustis et iniquissimis suis
postulatis desistant terrasque et ditiones ad domum Austriacam, innocentes
pupillos aliosque imperii status spectantes armorum violentia porro non
amplius detineant, sed potius debita et christianis legibus conuenienti resti-
tutione pacis conclusionem promoueri atque ad finem perduci sinant. Quod-
si enim diutius tergiuersari pergant, caussam sane haberemus iustissimam,
casu quo Caesarea maiestas denegata sibi pace fauces limitaneas contra vio-
lentiam Turcici exercitus sufficienter defendere transitumque prohibere ne-
quiret , coram Deo totoque orbe christiano emissis in publicum literis pro-
testandi , quod tantae iacturae ac irreparabilis damni caussa nemini praeter-
quam iis solis, qui suae maiestati necessaria defensionis media cum tanta
iniustitia eripuere ac terras istas antemurales christianitatis ipsimet ferro et
igni in hodiernum usque diem deuastare pergunt, adscribi deberet. Dolen-
dum profecto est, cum inter reges olim Galliae Ludouicus ille pius omnes
regni sui vires contra infideles eduxerit ac inter caetera insigne documentum
hoc filio suo Philippe dederit, ne terras ad alium spectantes violenter retine-
ret , sed iusto domino restitueret, referente Jonuillio in vita eius, armis duo-
rum Ludouicorum XIII. et XIV. rem christianam eo deduci, ut ereptis prae-
ter ius et fas alienis prouinciis christiani nominis iurato hosti iustus ad resi-
stendum exercitus a summo christiani orbis principe opponi nequeat, sed
omnia praesentissimo periculo, imo fatali excidio exponenda esse videantur.
Cogitare sane deberent omnes, quodquod huius rei culpam habent, grauissi-
mam hinc Deo rationem aliquando reddendam fore. Possemus equidem haec
omnia pluribus explicare, sed, cum apud prudentissimos mediatores verse-
mur , in leges modestiae peccaremus, si longiori oratione eorum patientia vel-
lemus abuti. Sufficiat nostram repetiisse postulationem, ut plenipotentiariis
Gallicis iustam nostram querelam bene inculcent ac demonstrent, quorsum
tandem iustus dolor sacram Caesaream maiestatem impellere possit ac
debeat. Haec nostra fuit oratio. Quae deinde domini mediatores respon-
derint ut quae ultro citroque dicta, in relatione ad dominum comitem Traut-
mansdorff sequenti vide.